Makaleler

Yurt Dışından Alınan Emekli Maaşları Türkiye’de Vergilendirilir mi?

Bazı durumlarda kişiler bir ya da birden fazla ülkenin sosyal güvenlik kurumundan emekli maaşı elde edebilmektedir. Bu durumda Türkiye’de ikamet eden kişilerin vergisel yükümlülüklerine bu çalışmamızda değinmeye çalışacağız.

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun;

-1’inci maddesinde “Gerçek kişilerin gelirleri gelir vergisine tâbidir. Gelir bir gerçek kişinin bir takvim yılı içinde elde ettiği kazanç ve iratların safi tutarıdır.”
-3’üncü maddesinde “Aşağıda yazılı gerçek kişiler Türkiye içinde ve dışında elde ettikleri kazanç ve iratların tamamı üzerinden vergilendirilirler:

1.Türkiye’de yerleşmiş olanlar;

2.Resmi daire ve müesseselere veya merkezi Türkiye'de bulunan teşekkül ve teşebbüslere bağlı olup adı geçen daire, müessese, teşekkül ve teşebbüslerin işleri dolayısıyla yabancı memleketlerde oturan Türk vatandaşları (Bu gibilerden, bulundukları memleketlerde elde ettikleri kazanç ve iratları dolayısıyla Gelir Vergisi’ne veya benzeri bir vergiye tabi tutulmuş bulunanlar, mezkûr kazanç ve iratları üzerinden ayrıca vergilendirilmezler.)”

-4’üncü maddesinde “Aşağıda yazılı kimseler Türkiye’de yerleşmiş sayılır:

1.İkametgahı Türkiye'de bulunanlar (İkametgâh, Kanunu Medeninin 19’uncu ve müteakip maddelerinde yazılı olan yerlerdir);

2.Bir takvim yılı içinde Türkiye’de devamlı olarak altı aydan fazla oturanlar (Geçici ayrılmalar Türkiye'de oturma süresini kesmez.)”
-23’üncü maddesinde “Aşağıda yazılı ücretler Gelir Vergisi’nden istisna edilmiştir:

13.Yabancı ülkelerde bulunan sosyal güvenlik kurumları tarafından ödenen emekli, malûliyet, dul ve yetim aylıkları.”

Örnek idare görüşleri aşağıdaki gibidir.

1- “… Finlandiya'dan almış olduğunuz emeklilik gelirinizin vergilendirilmesi hususunda Başkanlığımızdan bilgi talep ettiğiniz anlaşılmaktadır.
04.05.2012 tarihinden itibaren yürürlükte bulunan “Türkiye Cumhuriyeti ile Finlandiya Cumhuriyeti arasında Gelir Üzerinden Alınan Vergilerde Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması’nın (Anlaşma) hükümleri 01.01.2013 tarihinden itibaren uygulanmaktadır.
Anlaşmanın “Mukim” başlıklı 4’üncü maddesinin ilk iki fıkrasında;

“1. Bu Anlaşmanın amaçları bakımından, “bir Akit Devletin mukimi” terimi, bu Devlet, statüye sahip herhangi bir kuruluşu veya mahalli idaresi de dahil olmak üzere, o Devletin mevzuatı gereğince ev, ikametgâh, kuruluş yeri, yönetim yeri veya benzer yapıda diğer herhangi bir kriter nedeniyle vergi mükellefiyeti altına giren kişi anlamına gelir. Ancak bu terim, yalnızca o Devletteki kaynaklardan elde edilen gelir nedeniyle o Devlette vergiye tabi tutulan herhangi bir kişiyi kapsamaz.

2.1’inci fıkra hükümleri dolayısıyla bir gerçek kişi her iki Akit Devletin de mukimi olduğunda, bu kişinin durumu aşağıdaki şekilde belirlenecektir:

a) bu kişi, yalnızca daimî olarak kalabileceği bir evin bulunduğu Devletin mukimi kabul edilecektir; eğer bu kişinin her iki Devlette de daimî olarak kalabileceği bir evi varsa, bu kişi yalnızca kişisel ve ekonomik ilişkilerinin daha yakın olduğu (hayati menfaatlerin merkezi) Devletin mukimi kabul edilecektir;
b) eğer kişinin hayati menfaatlerinin merkezinin yer aldığı Devlet saptanamazsa veya her iki Devlette de daimî olarak kalabileceği bir evi yoksa, bu kişi yalnızca kalmayı adet edindiği evin bulunduğu Devletin mukimi kabul edilecektir;
c) eğer kişinin her iki Devlette de kalmayı adet edindiği bir ev varsa veya her iki Devlette de böyle bir ev söz konusu değilse, bu kişi vatandaşı olduğu Devletin mukimi kabul edilecektir;
d) eğer kişi her iki Devletin de vatandaşıysa veya her İki Devletin de vatandaşı değilse, Akit Devletlerin yetkili makamları sorunu karşılıklı anlaşmayla çözeceklerdir.” hükümleri yer almaktadır.
İkametgâh kayıtlarınızın incelenmesinden, Türkiye'de ikamet ettiğiniz anlaşılmakta olup, yukarıda sayılan ölçütlere göre Türkiye’de mukim olduğunuz değerlendirilmektedir. Anlaşmanın “Emekli Maaşları” başlıklı 18’inci maddesinde;

“1.Bir Akit Devlet mukimine geçmiş çalışmalarının karşılığında ödenen emekli maaşları ve diğer benzeri ödemeler, yalnızca bu Devlette vergilendirilecektir.
2.1’inci fıkra hükümlerine bakılmaksızın, bir Akit Devletin kendisine, statüye sahip kuruluşuna veya mahalli idaresine, bir gerçek kişi tarafından verilen hizmetler karşılığında, bu Devlet, kuruluş veya idare tarafından veya bunlarca oluşturulan fonlardan ödenen emekli maaşları veya bir Akit Devletin sosyal güvenlik mevzuatı çerçevesinde ödenen emekli maaşları ile yapılan diğer ödemeler, yalnızca bu Devlette vergilendirilecektir. Bununla beraber, söz konusu emekli maaşları ve diğer ödemeler,
gerçek kişinin, mukimi olduğu Akit Devletin vatandaşı olması halinde, yalnızca bu Devlette vergilendirilecektir.” hükümlerine yer verilmiştir.
Buna göre, Türkiye'de mukim (tam mükellef) olarak geçmiş çalışmalarınızın karşılığında Finlandiya kaynaklı yapılacak emekli maaşı ve diğer benzeri ödemeler 18’inci maddenin 1’inci fıkrası uyarınca yalnızca Türkiye’de vergilendirilecek olup, vergilendirme iç mevzuat hükümlerimize göre yapılacaktır.

Diğer taraftan, aynı maddenin 2’nci fıkrası uyarınca, Finlandiya devletine, statüye sahip kuruluşuna (Anlaşmanın Protokolünün 5’inci maddesinde; Finlandiya Bankası (Suomen Pankki), Sosyal Sigorta Kurumu (Kansanelakelaitos), Helsinki Üniversitesi olarak sayılan) veya mahalli idaresine bir gerçek kişi tarafından verilen hizmetler karşılığında bu Devlet, kuruluş veya idare tarafından veya bunlarca oluşturulan fonlardan ödenen emekli maaşları veya Finlandiya'daki sosyal güvenlik mevzuatı çerçevesinde ödenen emekli maaşları ile yapılan diğer ödemeler, yalnızca Finlandiya’da vergilendirilecektir. Ancak hem Türkiye’de mukim hem de Türkiye vatandaşı olmanız nedeniyle söz konusu ödemeler, yalnızca Türkiye’de iç mevzuat hükümlerine göre vergilendirilecektir.

İç mevzuat hükümlerinin uygulanacağı durumlarda vergilendirme;

23’üncü maddesinin birinci fıkrasının (13) numaralı bendinde, yabancı ülkelerde bulunan sosyal güvenlik kurumları tarafından ödenen emekli, malûliyet, dul ve yetim aylıklarının, 25 inci maddesinin birinci fıkrasının (10) numaralı bendinde ise yabancı ülkelerde bulunan sosyal güvenlik kurumları tarafından ödenen emekli, dul, yetim ve evlenme ikramiyeleri veya iade olunan mevduat, sürelerini doldurmamış bulunanlarla, dul ve yetimlerine toptan ödenen tazminat ve yardımların gelir vergisinden müstesna olacağı hüküm altına alınmıştır.

Bu hüküm ve açıklamalara göre, söz konusu emeklilik gelirinizin Finlandiya’da bulunan sosyal güvenlik kurumlarından elde ediliyor olması halinde, bu gelirleriniz Türkiye’de gelir vergisinden istisna edilecek olup, bu gelirleriniz için yıllık gelir vergisi beyannamesi verilmesi söz konusu olmayacaktır. Ancak, söz konusu emeklilik gelirinizin Finlandiya’da bulunan Sosyal Güvenlik Kurumları haricinde özel emeklilik sigorta kuruluşlarından elde ediliyor olması halinde ise, bu gelirlerinizin tevkif suretiyle vergilendirilmemiş ücret geliri olarak Gelir Vergisi Kanunu’nun 95 inci maddesine göre yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilmesi gerektiği tabiidir.” (38418978-120[23-2020/3]-173145)

2- “… yurt dışından almış olduğunuz emekli maaşından Türkiye’de gelir vergisi ödenip ödenmeyeceği hususunda Başkanlığımız görüşü sorulmuştur. Bilindiği üzere; 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunun 23 maddesinin 13 numaralı bendinde, “Yabancı ülkelerde bulunan sosyal güvenlik kurumları tarafından ödenen emekli, maluliyet, dul ve yetim aylıkları;’nın gelir vergisinden istisna olduğu hükme bağlanmıştır.
Bu nedenle yurt dışındaki sosyal güvenlik kurumlarından almış olduğunuz emekli maaşınız Türkiye’de gelir vergisinden istisna tutulmuştur.” (B.07.1.GİB.4.22.15.01-2010/GVK:1-2/-16)

3- “… Danimarka’dan almış olduğunuz maluliyet dul ve yetim emekli maaşınızın gelir vergisinden istisna olup olmadığı hakkında bilgi talep ettiğiniz anlaşılmıştır. 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun ücretlerdeki istisnaları düzenleyen 23’üncü maddesinin birinci fıkrasının 13 numaralı bendine göre, yabancı ülkelerde bulunan sosyal güvenlik kurumları tarafından ödenen emekli, maluliyet, dul ve yetim aylıkları gelir vergisinden istisna edilmiştir.
Konu ile ilgili olarak 9.2.1986 tarih ve 19014 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 147 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinin “b) Yabancı Ülkelerde Bulunan Sosyal Güvenlik Kurumları Tarafından Ödenen Emekli, Malûliyet, Dul ve Yetim Aylıkları” başlıklı bölümünde, “193 Sayılı Gelir Vergisi Kanununun 23’ncü maddesine 3239 sayılı kanunun 42’nci maddesi ile eklenen 13 numaralı bent hükmü ile; yabancı ülkelerde bulunan sosyal güvenlik kurumları tarafından ödenen emekli, malûliyet, dul ve yetim aylıkları vergiden müstesna tutulmuştur.

Bu nedenle, uluslararası kuruluşlar bünyesinde kurulu (Birleşmiş Milletler Teşkilatı, Nato gibi) sosyal güvenlik kurumları dahil olmak üzere, yabancı ülkelerde bulunan sosyal güvenlik kurumları tarafından ödenen emekli, malûliyet, dul ve yetim aylıkları, 1 Ocak 1986 tarihinden itibaren Gelir Vergisi Kanunu’nun 23’ncü maddesinin 11 numaralı bendinde yer alan istisna hükmü ile ilgilendirilmeksizin tamamı vergiden müstesna tutulacaktır.” açıklamasına yer verilmiştir.

Bu hüküm ve açıklamaya göre, yabancı bir ülkede bulunan sosyal güvenlik kurumu tarafından bağlanan maluliyet aylığınız gelir vergisinden istisna edilmiş olup, bu gelirinizden dolayı Türkiye’de tevkifat yapılmayacağı gibi yıllık beyanname verilmesine de gerek bulunmamaktadır.” (B.07.1.GİB.4.07.16.01-GVK.2010.68-219) Özetlemek gerekirse;

-Yabancı ülkelerde bulunan sosyal güvenlik kurumları tarafından ödenen emekli, malûliyet, dul ve yetim aylıkları gelir vergisinden istisna edilmiştir. Bu gelirlerden dolayı Türkiye’de tevkifat yapılmayacağı gibi yıllık beyanname verilmesine de gerek bulunmamaktadır.
-Söz konusu emeklilik gelirleri yurt dışında Sosyal Güvenlik Kurumları haricinde özel emeklilik sigorta kuruluşlarından elde ediliyor olması halinde ise, bu gelirlerinizin tevkif suretiyle vergilendirilmemiş ücret geliri olarak Gelir Vergisi Kanunu’nun 95’inci maddesine göre yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilmesi gerektiği tabiidir.
-Ayrıca emekli maaşın elde edildiği ülke ile varsa Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmasının da tahlil edilmesi yerinde olacaktır.

KAYNAKLAR
193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu
18.04.2023 Tarihli 38418978-120[23-2020/3]-173145 Sayılı GİB Özelgesi
12.07.2011 Tarihli B.07.1.GİB.4.22.15.01-2010/GVK:1-2/-16 Sayılı GİB Özelgesi
15.07.2011 Tarihli B.07.1.GİB.4.07.16.01-GVK.2010.68-219 Sayılı GİB Özelgesi