Yurtdışı Harcırah Uygulaması
İşletme çalışanları iş dolayısıyla gerçekleştirdikleri seyahatte kendileri tarafından karşılanan yemek ve konaklama giderlerine ait belgeleri işletmeye ibraz etmesi halinde işletmeler tarafından yapılacak olan bu ödemeler gelir vergisi stopajına tabi olmadan yapılabilmektedir. Fakat gerçekleştirilen seyahat iş ile ilgili olmalı ve gerçekleşen giderler işin önemi ve genişliği ile orantılı olmalıdır. Giderlere ilişkin belgelerin farklı sebeplerle ibraz edilememesi halinde ise harcırah uygulaması kapsamında yemek ve konaklama giderlerine karşılık ödemelerin yapılabilmesi de mümkündür.
Harcırah kelimesi Türk Dil Kurumunda (TDK) “Yolluk” yolluk ise; “yol masrafı olarak ödenen para,” şeklinde karşılık bulmuştur. 6245 Sayılı Harcırah Kanunu'na göre ise “yol masrafı, yevmiye, aile masrafı ve yer değiştirme masrafı” olarak açıklanmıştır.
193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun; (GVK)
24/1 maddesinde “Harcırah Kanunu'na tabi kurumlar tarafından harcırah veya yolluk olarak yapılan ödemeler;”
24/2 maddesinde ise “Harcırah Kanunu kapsamı dışında kalan müesseseler tarafından idare meclisi başkanı ve üyeleri ile denetçilerine, tasfiye memurlarına ve hizmet erbabına (Harcırah Kanunu'na tabi olsun olmasın her türlü sözleşmeli personel dahil) verilen gerçek yol giderlerinin tamamı ile yemek ve yatmak giderlerine karşılık verilen gündelikler (Bu gündelikler aynı aylık seviyesindeki devlet memurlarına verilen gündeliklerden fazla ise veya devletçe verilen gündeliklerin en yüksek haddini aşarsa, aradaki fark ücret olarak vergiye tabi tutulur)” hükümleri gereği bu ödemeler gelir vergisinden istisna edilmiştir.
Yani yemek ile konaklama giderlerine karşılık verilen gündeliklerin aynı aylık seviyesindeki devlet memurlarına verilen gündelikler kadar olan veya devletçe verilen gündeliklerin en yüksek haddini aşmayan kısmı ile gerçek yol giderlerinin tamamı gelir vergisinden müstesnadır.
Gerçek yol giderlerinden kastedilen, gidiş ve dönüş esnasındaki yol masraflarının (örneğin tren veya uçak bileti) belgelendirilmesidir.
Yurtdışı Harcırah Uygulaması
Yurtdışı harcırah uygulamalarında ise bazı özel düzenlemeler bulunmaktadır.
Yurtdışı gündeliklerinin Türk Lirası (TL) cinsinden miktarları, yabancı para cinsinden gündelik miktarlarının T.C. Merkez Bankası tarafından ilan edilen cari (efektif veya döviz) satış kuru ile çarpılarak bulunur.
Birden fazla ülkeyi kapsayan yurtdışı geçici görev yolculuk ve ikametlerinde, her bir ülkedeki kalış süresi için o ülkeye ilişkin gündelik miktarı esas alınmalıdır.
Yurtdışı gündeliklerinde seyahat ve ikamet süresinin ilk 10 günü için ödenecek gündelikler %50 arttırılmak suretiyle ödenebilir.
Ayrıca ilk on gün ile sınırlı olmak kaydıyla yurtdışına yatacak yer temini için ödedikleri ücretleri fatura ile belgelendirenlere, faturada gösterilen yatak bedelinin yukarıda açıklanan şekilde hesaplanan gündeliklerinin %40'ını aşması halinde aşan kısmın %70'i ayrıca ödenir.
Örnek 1: X işletmesi ithal edeceği ürünler için satın alma müdürünü Avusturya’ya 6 günlüğüne seyahate göndermiştir. X işletmesi teknik müdürü için yeme ve konaklama giderleri karşılığı olarak harcırah yöntemini benimsemiştir. Harcırah tutarı ise aşağıdaki gibi hesaplanacaktır. Personelin brüt ücreti 10.000,00 TL’dir.
Harcırah Hesaplama Tablosu
| a | Seyahat Süresi (Gün) | 6 |
| b | Avusturya Günlük Harcırah Tutarı (Euro) | 166,00 |
| c=b+(b*0,5) | %50 Artırılmış Günlük Harcırah Tutarı (Euro) | 249,00 |
| d | TCMB Döviz Satış Kuru | 8,0000 |
| e=a*c | Toplam Harcırah Tutarı (Euro) | 1.494,00 |
| f=d*e | Toplam Harcırah Tutarı (TL) | 11.952,00 |
| g=f*0,00759 | Damga Vergisi Oranı (Binde 7,59) | 90,72 |
| 760.PAZARLAMA SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ | 11.952,00 |
| 360.ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR | 90,72 |
| -Damga Vergisi | |
| 102.BANKALAR | 11.861,28 |
Örnek 2: X işletmesi ithal edeceği ürünler için satın alma müdürünü Avusturya’ya 13 günlüğüne seyahate göndermiştir. X işletmesi teknik müdürü için yeme ve konaklama giderleri karşılığı olarak harcırah yöntemini benimsemiştir. Harcırah tutarı ise aşağıdaki gibi hesaplanacaktır. Personelin brüt ücreti 10.000,00 TL’dir.
Harcırah Hesaplama Tablosu
| a | Seyahat Süresi (Gün) | 13 |
| b | Avusturya Günlük Harcırah Tutarı (Euro) | 166,00 |
| c=b+(b*0,5) | %50 Artırılmış Günlük Harcırah Tutarı (Euro) | 249,00 |
| d=b*3 | 3 Günlük Harcırah Tutarı (Euro) | 498,00 |
| e=c*10 | %50 Artırılmış 10 Günlük Harcırah Tutarı (Euro) | 2.490,00 |
| f | TCMB Döviz Satış Kuru | 8,0000 |
| g=d+e | Toplam Harcırah Tutarı (Euro) | 2.988,00 |
| h=f*g | Toplam Harcırah Tutarı (TL) | 23.904,00 |
| ı=h*0,00759 | Damga Vergisi Oranı (Binde 7,59) | 181,43 |
Yevmiye kaydı aşağıdaki gibi olacaktır.
| 760.PAZARLAMA SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ | 23.904,00 |
| 360.ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR | 181,43 |
| -Damga Vergisi | |
| 102.BANKALAR | 23.722,57 |
Örnek 3: X işletmesi ithal edeceği ürünler için satın alma müdürünü Avusturya’ya 6 günlüğüne seyahate göndermiştir. X işletmesi teknik müdürü için yeme ve konaklama giderleri için günlük 300,00 Euro’dan 1.800,00 Euro’yu nakden ödemiştir. İşletme harcırah yöntemini benimsemiştir. Harcırah tutarı ise aşağıdaki gibi hesaplanacaktır. Personelin brüt ücreti 10.000,00 TL’dir.
Harcırah Hesaplama Tablosu
| a | Seyahat Süresi (Gün) | 6 |
| b | Avusturya Günlük Harcırah Tutarı (Euro) | 166,00 |
| c=b+(b*0,5) | %50 Artırılmış Günlük Harcırah Tutarı (Euro) | 249,00 |
| d | TCMB Efektif Döviz Satış Kuru) | 8,0000 |
| e | Günlük Fiili Ödenen Tutar (Euro) | 300,00 |
| f=a*e | Toplam Fiili Ödenen Tutar (Euro) | 1.800,00 |
| g=a*c | İstisna Toplam Harcırah Tutarı (Euro) | 1.494,00 |
| h=d*f | Toplam Fiili Ödenen Tutar (TL) | 14.400,00 |
| ı=d*g | İstisna Toplam Harcırah Tutarı (TL) | 11.952,00 |
| i=f-g | İstisna Tutarı Aşan Toplam Harcırah (Euro) | 306,00 |
| j=h-ı | İstisna Tutarı Aşan Toplam Harcırah (TL) | 2.448,00 |
| k | İstisnayı Aşan Harcırah Gelir Vergisi Matrahı[1] | 2.880,00 |
| l=k*0,15 | Gelir Vergisi (Yüzde 15) [2] | 432,00 |
| m=h*0,00759 | Damga Vergisi Oranı (Binde 7,59) | 109,30 |
Yevmiye kaydı aşağıdaki gibi olacaktır.
| 760.PAZARLAMA SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ | 14.400,00 |
| 360.ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR | 541,30 |
| -Damga Vergisi | 109,30 |
| -Gelir Vergisi | 432,00 |
| 102.BANKALAR | 13.858,70 |
Örnek 4: X işletmesi ithal edeceği ürünler için satın alma müdürünü Avusturya’ya 6 günlüğüne seyahate göndermiştir. X işletmesi teknik müdürü için yeme ve konaklama giderleri karşılığı olarak harcırah yöntemini benimsemiştir. Gerçek yol gideri 300,00 Euro’dur. Harcırah tutarı ise aşağıdaki gibi hesaplanacaktır. Personelin brüt ücreti 10.000,00 TL’dir.
Harcırah Hesaplama Tablosu
| a | Seyahat Süresi (Gün) | 6 |
| b | Avusturya Günlük Harcırah Tutarı (Euro) | 166,00 |
| c=b+(b*0,5) | %50 Artırılmış Günlük Harcırah Tutarı (Euro) | 249,00 |
| d | TCMB Efektif Döviz Satış Kuru | 8,0000 |
| e | Gerçek Yol Gideri (Euro) | 300,0000 |
| f=(a*c)+e | Toplam Harcırah Tutarı (Euro) | 1.794,00 |
| g=d*f | Toplam Harcırah Tutarı (TL) | 14.352,00 |
| h=g*0,00759 | Damga Vergisi Oranı (Binde 7,59) | 108,93 |
Yevmiye kaydı aşağıdaki gibi olacaktır.
| 760.PAZARLAMA SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ | 14.352,00 |
| 360.ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR | 108,93 |
| -Damga Vergisi | |
| 102.BANKALAR | 14.243,07 |
Vergiden Müstesna Yurtdışı Gündelik Tutarları
01.01.2021 – 30.06.2021 TARİHLERİ ARASI BRÜT AYLIK TUTARLARINA GÖRE BELİRLENMİŞ GELİR DİLİMİ GRUPLARI VE BU GRUPLAR İÇİN TESPİT EDİLMİŞ OLAN YURT DIŞI GÜNDELİK TUTARLARI
| II. Sütun | III. Sütun | IV. Sütun | V. Sütun | VI. Sütun | VII. Sütun | |
| Brüt Aylık Tutarı / Ülkeler ve Para Birimi | 4.169,88 TL ve fazlası | 4.140,04 4.169,87 TL arası | 3.775,31-4.140,03 TL arası | 3.311,11-3.775,30 TL arası | 2.746,61-3.311,10 TL arası | 2.746,60 TL ve daha azı |
| A.B.D. (A.B.D. Doları) | 182 | 146 | 124 | 117 | 110 | 93 |
| Almanya (Euro) | 164 | 131 | 111 | 105 | 99 | 83 |
| Avustralya (Avustralya Doları) | 283 | 227 | 192 | 181 | 171 | 143 |
| Avusturya (Euro) | 166 | 132 | 112 | 106 | 100 | 84 |
| Belçika (Euro) | 161 | 128 | 109 | 103 | 97 | 81 |
| Danimarka (Danimarka Kronu) | 1238 | 988 | 838 | 791 | 746 | 627 |
| Finlandiya (Euro) | 148 | 119 | 100 | 95 | 90 | 74 |
| Fransa (Euro) | 160 | 127 | 108 | 102 | 96 | 81 |
| Hollanda (Euro) | 156 | 125 | 106 | 100 | 94 | 80 |
| İngiltere (Sterlin) | 115 | 91 | 78 | 74 | 69 | 59 |
| İrlanda (Euro) | 155 | 124 | 105 | 99 | 94 | 78 |
| İspanya (Euro) | 158 | 126 | 107 | 101 | 95 | 80 |
| İsveç (İsveç Kronu) | 1359 | 1.085 | 919 | 867 | 819 | 687 |
| İsviçre (İsviçre Frangı) | 283 | 226 | 192 | 181 | 171 | 143 |
| İtalya (Euro) | 152 | 122 | 104 | 98 | 92 | 77 |
| Japonya (Japon Yeni) | 31,405 | 25.127 | 21.325 | 20.118 | 18.901 | 15.914 |
| Kanada (Kanada Doları) | 244 | 195 | 165 | 156 | 147 | 125 |
| Kuveyt (Kuveyt Dinarı) | 50 | 40 | 35 | 33 | 31 | 25 |
| Lüksemburg (Euro) | 161 | 128 | 109 | 103 | 97 | 82 |
| Norveç (Norveç Kronu) | 1,193 | 952 | 808 | 762 | 719 | 604 |
| Portekiz (Euro) | 155 | 124 | 105 | 99 | 93 | 78 |
| Suudi Arabistan (Suudi A. Riyali) | 617 | 492 | 418 | 395 | 372 | 313 |
| Yunanistan (Euro) | 158 | 126 | 107 | 101 | 95 | 80 |
| Kosova (Euro) | 123 | 98 | 83 | 78 | 74 | 63 |
| Diğer AB Ülkeleri (Euro) | 127 | 101 | 86 | 81 | 76 | 65 |
| Diğer Ülkeler (A.B.D. Doları) | 157 | 125 | 106 | 100 | 95 | 80 |
KAYNAKLAR
193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu
6245 Sayılı Harcırah Kanunu
3468 Karar Sayılı Cumhurbaşkanı Kararı
[1] B.07.1.GİB.4.42.16.01-120.03.05.01-101471 sayılı 29.12.2016 tarihli özelge “Yemek ve konaklama giderlerinin Vergi Usul Kanunu uyarınca belgelendirilmemesi halinde, yapılan ödemenin aynı aylık seviyesindeki devlet memuruna verilen gündelik tutarını (veya devletçe verilen en yüksek gündelik tutarını) aşmaması kaydıyla vergiden müstesna tutulması, aşan kısmın ise ücret olarak vergilendirilmesi gerekir. Diğer taraftan, ücret olarak gelir vergisine tabi tutulacak net ödeme tutarının brüt tutarı hesaplanarak, brüt tutar üzerinden aynı Kanunun 94üncü maddesinin birinci fıkrasının (1) numaralı bendine göre tevkifat yapılması gerekmektedir.”
İşbu yukarıda yer alan metnin (makale, görüş, sirküler, bülten, yorum vb. hangi ad ile tanımlandığının bir önemi olmaksızın) yasal olarak herhangi bir bağlayıcılığı bulunmayıp, bilgi verme amacıyla hazırlanmıştır. İşbu metnin tek yasal dayanak olarak kullanılması sonucu elde edilen bilgiler doğrultusunda alınan kararlar ve yapılan işlemler nedeniyle doğmuş / doğabilecek zararlardan yazarların hukuki bir sorumluluğu bulunmamaktadır.
