KDV İadesi ve Azami İade Edilebilir KDV
KDV İadesi Nedir?
KDV iadesi, devlet tarafından üretici için tanınmış bir vergi imtiyazıdır. KDV tüketicinin ödemesi gereken bir bedeldir; bu sebeple, üretici satın alma ve satış işlemleri aşamasında ibraz ettiği faturanın karşılaştırılması sonrasında ortaya çıkan KDV farkını devletten talep edebilir. Bu işlem KDV iade işlemidir. Belirli format çerçevesinde yürütülmesi gerektiği için KDV hesaplama sürecini genellikle yeminli mali müşavirler yürütür. KDV iadesi uygulamasının çeşitli durumlarda sağlanamadığını biliyoruz. Şöyle ki; bazı faaliyet türleri bünyesinde satışı gerçekleşen mal veya hizmetlerde KDV uygulaması olmaz veya düşük oranda gerçekleşir. Bu tarz durumlarda vergi satıcının üzerinde kalır.
KDV İadesini Kimler Alabilir?
KDV iadesini, mal veya hizmet ihracatı yapan kişi ve kurumlar alabilir. Yapılan mal veya hizmetlerin yurt dışı için olması durumunda ve kanuna uygun gerçekleştirildiyse, KDV iadesi alınması mümkündür. Bunun yanı sıra Hazine ve Maliye Bakanlığı, bazı durumlarda vergi alacağını garanti altına almak için mükelleflere KDV kesintisi yapabilme hakkı tanımıştır. Tüm gerekli dosya ve evrakların tamamlanması halinde vergi dairesinden KDV iadesi talep edilebilir.
KDV İadesine konu işlemlere örnekleme yapacak olursak, ulusal güvenlik ile ilgili yapılmış hizmet ve teslimler, değerli madenlerin arama ve çoğaltma işlemleri, gemi limanlarında ve havacılıkta yürütülen işlemler, petrol arama işlemleri, iş yeri ve konut alanların ilk teslimatlarında, yurt içinden veya Türkiye ile yabancı ülkeler arasında gerçekleşen taşıma faaliyetleri, engelliler tarafından kullanılan motorlu araç ve gereçler, gümrük vergisinden muaf tutulmuş ürünler iade hakkı doğuran işlemlerin birkaçı.
KDV İadesinde Azami İade Edilebilir KDV Nedir?
İndirimli oran ve tam istisna kapsamındaki işlemler nedeniyle iade edilecek katma değer vergisinin yasal dayanağı KDV Kanunu’nun 29 ve 32’nci maddelerinde yer alan hükümlerdir. Buna göre, indirimli oran ve tam istisna kapsamındaki işlemlerle ilgili olarak ödenip indirim konusu yapılan vergilerden, indirim yoluyla giderilememiş olanlar, talep edilmesi halinde Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından belirlenecek usul ve esaslar çerçevesinde mükelleflere iade edilebilecektir. Kanun’da yer alan düzenlemelere göre iade hakkı doğuran işlemle ilgili olup indirim yoluyla giderilmemiş olan vergiler başka bir şart aranmaksızın iade konusu yapılabilecektir.
Tam İstisna Kapsamındaki İşlemlerde Azami İade Edilebilir KDV
Bir vergilendirme döneminde iade konusu yapılabilir KDV (azami iade edilebilir vergi) o dönemdeki iade hakkı doğuran işlemlere ait bedelin %20’sini (genel vergi oranı) aşamaz. Doğrudan yüklenimler nedeniyle bu tutardan fazla iade talebinde bulunulması halinde, aşan kısmın iadesi münhasıran vergi inceleme raporuna göre yerine getirilir. Doğrudan yüklenimlerden iade hakkı doğuran işlemin doğrudan girdisini oluşturan, genel imal, genel idare ve ATİK alımları dışındaki mal ve hizmet alımlarıdır.
Doğrudan yüklenimden kaynaklanan ve azami iade edilebilir vergi sınırını aşan iade taleplerinin üst sınıra kadar olan kısmı, istisna işlem için Tebliğ’in ilgili bölümlerinde belirlenen usullere göre (teminat, YMM raporu, incelemesiz teminatsız iade gibi); aşan kısım ise vergi inceleme raporuna göre yerine getirilecektir. İade hakkının kısmen indirim kısmen iade olarak kullanılamayacağı yönündeki Tebliğ düzenlemesi nedeniyle azami iade sınırını aşan doğrudan yüklenim tutarı için düzeltme beyannamesi verilmek suretiyle iade hakkından vazgeçip bu tutarın tekrar devreden KDV’ye alınması mümkün değildir. İade hesabına önce doğrudan yüklenimler, sonra genel imal ve genel iade giderleri nedeniyle yüklenilen vergiler dâhil edilecektir. Bu şekilde bulunan tutar ile iade KDV üst sınırı arasında fark kadar, ATİK alımları nedeniyle yüklenilen vergilerden pay verilecektir.
Azami iade sınırının genel gider yüklenimleri nedeniyle aşılması halinde aşan kısım hiçbir şekilde iade edilmeyecek ve bu tutar devreden KDV’ye dahil edilecektir. ATİK yüklenimleri nedeniyle sınırın aşılması halinde ise aşan kısım izleyen dönemlerde (bu dönemlerdeki iade hakkı doğuran işlemlerde kullanılmak şartıyla) iade konusu yapılabilecektir.
İndirimli Orana Tabi Teslimlerde Azami İade Sınırı
İndirimli orana tabi teslimlerde azami iade sınırı İndirimli orana tabi işlemler nedeniyle iade edilecek KDV; (%1) oranına tabi işlemler için işlem bedelinin (%19)’unu, (%10) oranına tabi işlemler için (%10)’unu aşamaz. Azami iade tutarının belirlenmesinde iade talebinde bulunulan döneme kadarki toplam işlem bedeli dikkate alınır. Ay içi hesaplamalarda doğrudan yüklenimler nedeniyle azami iade edilebilir tutarın aşılması bu durumu değiştirmez.
İşlemin bünyesine doğrudan giren harcamalar nedeniyle bu sınırın aşılması durumunda aşan kısım münhasıran vergi inceleme raporu sonucuna göre iade edilir. Yeni düzenleme sonrası genel gider ve ATİK yüklenimleri bakımından azami iade sınırının aşılıp aşılmadığının aylık bazda kontrol edilmesi gerekmektedir. Aylık bazda azami iade sınırını aşan genel gider yüklenim KDV’leri hiçbir şekilde iade konusu yapılamayacaktır. Sınırı aşan ATİK yüklenimleri ise izleyen dönemlerde (bu dönemlerdeki indirimli orana tabi işlemlerde kullanılıyor olmaları şartıyla) iade hesabına dahil edilebilecektir. Direkt yüklenimler açısından azami iade sınırının aşılıp aşılmadığı toplam işlem bedeli esas alınarak tespit edilecektir.
Aşan kısmına ilişkin iade talebi münhasıran inceleme raporu sonucuna göre yerine getirilecektir. KDV Genel Uygulama Tebliği’nin (21) Seri No.lu Tebliğ ile değiştirilen yeni halinin (21) Seri No.lu Tebliğ’in yürürlüğe girdiği 10.10.2018 tarihinden sonra gerçekleşecek iade hakkı doğuran işlemler bakımından geçerli olması gerekir.
İhraç Kayıtlı Teslimlerde Azami İade Sınırı
İhraç kaydıyla aldıkları malları ihraç eden mükelleflerin ATİK alımı ve genel idare giderleri nedeniyle yüklendikleri vergileri iade olarak talep etmeleri mümkündür. Bu durumda iade edilecek KDV tutarı; ihracat bedeli ile ihraç kaydıyla teslim bedeli arasındaki farka genel vergi oranı uygulanmak suretiyle bulunacak tutarı aşamaz.
DİİB kapsamında KDV ödenmeden temin edilen girdilerle üretilen malların ihraç kaydıyla tesliminde iade edilecek KDV, ihraç kayıtlı teslim bedeli ile DİİB kapsamında KDV ödenmeksizin yurt içi ve yurt dışından temin edilen girdilerin bedeli arasındaki farka, genel vergi oranı uygulanmak suretiyle bulunacak tutarı aşamaz.
Dış ticaret sermaye şirketleri ile sektörel dış ticaret şirketlerine yapılan ihraç kaydıyla teslimlerde bu sınır uygulanmaz.
KAYNAKLAR
Gelir İdaresi Başkanlığı KDV İadesi Düzenleme Kılavuzu
alomaliye.com KDV İadesi Rehberi
Vergide Gündem, Mayıs 2023 “KDV İadesinde Gündem” Özel Sayısı
