Genç Girişimcilerde Kazanç İstisnası
193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun mükerrer 20.maddesinde genç girişimcilerde kazanç istisnası düzenlenmiştir.
“Ticari, zirai veya mesleki faaliyeti nedeniyle adlarına ilk defa gelir vergisi mükellefiyeti tesis olunan ve mükellefiyet başlangıç tarihi itibarıyla yirmi dokuz yaşını doldurmamış tam mükellef gerçek kişilerin, faaliyete başladıkları takvim yılından itibaren üç vergilendirme dönemi boyunca elde ettikleri bu kazançlarının 75.000 Türk lirasına kadar olan kısmı, aşağıdaki şartlarla gelir vergisinden müstesnadır.
1. İşe başlamanın kanuni süresi içinde bildirilmiş olması,
2. Kendi işinde bilfiil çalışılması veya işin kendisi tarafından sevk ve idare edilmesi (Çırak, kalfa veya yardımcı işçi çalıştırmak ya da seyahat, hastalık, askerlik, tutukluluk ve hükümlülük gibi zaruri ayrılmalar dolayısıyla geçici olarak işinde bilfiil çalışmamak bu şartı bozmaz.),
3. Faaliyetin adi ortaklık veya şahıs şirketi bünyesinde yapılması halinde tüm ortakların işe başlama tarihi itibarıyla bu maddedeki şartları taşıması,
4. Ölüm nedeniyle faaliyetin eş ve çocuklar tarafından devralınması hali hariç olmak üzere, faaliyeti durdurulan veya faaliyetine devam eden bir işletmenin ya da mesleki faaliyetin eş veya üçüncü dereceye kadar (bu derece dahil) kan veya kayın hısımlarından devralınmamış olması,
5. Mevcut bir işletmeye veya mesleki faaliyete sonradan ortak olunmaması.
İstisna kapsamındaki faaliyetlerden kazanç elde edilmemesi veya istisna haddinin altında kazanç elde edilmesi hallerinde dahi yıllık beyanname verilir.
Bu istisnanın, bu Kanunun 94’üncü maddesi uyarınca tevkif suretiyle ödenecek vergiye şümulü yoktur.
Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.”
292 Sayılı Gelir Vergisi Genel Tebliği ile uygulama çerçevesi belirlenmiştir. Tebliğin ilgili bölüm satış başları aşağıdaki gibidir.
İstisnadan faydalanacaklar ve faydalanma şartları
a) İşe başlamanın kanuni süresi içerisinde bildirilip bildirilmediği hususu, 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanunu hükümleri çerçevesinde tespit edilir.
b) İşe başlama bildiriminin Vergi Usul Kanununda yer alan süre içerisinde yapılmaması durumunda, söz konusu istisna hükmünden yararlanılamaz.
c) Bir şahsın kendi işinde bilfiil çalışması, işinde ve bu işin gerektirdiği konularda fikri ve bedeni bir mesai sarf etmesidir.
d) İşte bilfiil çalışılmasa dahi iş sahibi tarafından işin sevk ve idaresinin kendi elinde tutulması, işin yürütülmesiyle ilgili kararların alınması, planlanması veya denetiminin yapılması gibi durumlarda da istisna şartı ihlal edilmiş olmaz.
e) Kendi işinde bilfiil çalışılması veya işin kendisi tarafından sevk ve idare edilmesi şartını sağlayan mükelleflerin, faaliyetin yürütülebilmesi için çırak, kalfa veya yardımcı işçi çalıştırması istisna şartını bozmaz.
f) Seyahat, hastalık, askerlik, tutukluluk ve hükümlülük gibi zaruri ayrılmalar dolayısıyla geçici sürelerde fiilen işin başında bulunulmaması halinde de söz konusu şart ihlal edilmiş olmaz.
Faaliyetin ortaklık olarak yürütülmesi
Adi ortaklık veya şahıs şirketi kurmak suretiyle faaliyette bulunan mükellefler de ayrı ayrı istisnadan yararlanabilir. Bu durumda mükelleflerin istisnadan yararlanabilmeleri için tüm ortakların ayrı ayrı istisna şartlarını taşımaları gerekmektedir. Ortaklardan herhangi birinin istisna şartlarını taşımaması halinde, diğer ortaklar da istisnadan faydalanamaz.
Örnek 1: Bay (A), Bay (B) ve Bay (C), 17/2/2016 tarihinde adi ortaklık şeklinde lokanta işletmeciliği faaliyetine başlamış olup faaliyete başlanıldığı tarihte Bay (A) 27, Bay (B) 29, Bay (C) ise 32 yaşındadır. Buna göre; Bay (C), 29 yaş şartını ihlal ettiğinden ortakların hiçbiri istisnadan faydalanamayacaktır.
İşletmenin devralınması
Bir işletmenin veya mesleki faaliyetin devralınması halinde, istisnadan yararlanılabilmesi için işletmenin ya da mesleki faaliyetin devralındığı kişinin eş veya üçüncü dereceye kadar (bu derece dâhil) kan veya kayın hısımlarından olmaması gerekmektedir.
Örnek 2: Bay (D), 20/2/2016 tarihinde babasına ait oto yıkama işletmesini devralmak suretiyle ticari faaliyete başlamıştır. Bay (D)'nin, işi devraldığı babasının 1. derece kan hısımı olması nedeniyle, istisnadan yararlanması mümkün olmayacaktır.
Ölüm dolayısıyla eş ve çocuklar tarafından işletmenin veya mesleki faaliyetin devralınması
Devralan eş veya çocuklar istisnaya ilişkin şartların tamamını taşımaları kaydıyla, ölen mükellefin istisnadan faydalanıp faydalanmadığına bakılmaksızın devralan eş veya çocuklar istisnadan üç vergilendirme dönemi boyunca yararlanır.
Örnek 3: 4/4/2016 tarihinde kırtasiye işletmeciliği faaliyetine başlayan ve istisnadan yararlanma şartlarının tamamını taşıyan Bay (C), söz konusu istisnadan bir yıl yararlandıktan sonra 3/2/2017 tarihinde vefat etmiştir. İşletmeyi devralan eş istisnaya ilişkin diğer şartları taşımaktadır.
Buna göre, 2017 yılına ilişkin istisna tutarından; Bay (C) adına mirasçılar tarafından 1/1/2017- 3/2/2017 kıst dönemi için verilen yıllık gelir vergisi beyannamesinde yer alan kazanç dolayısıyla tam olarak yararlanılacaktır. Ayrıca, işletmeyi devralan eş de 4/2/2017-31/12/2017 döneminden itibaren üç vergilendirme dönemi boyunca (2017, 2018, 2019 yıllarında) istisnadan tam olarak yararlanacaktır.
Örnek 4: 3/5/2003 tarihinden itibaren büfe işletmeciliği faaliyetinde bulunan Bay (S), 28/7/2016 tarihinde vefat etmiş olup faaliyeti Bay (S)'nin 20 yaşındaki oğlu (R) devralmıştır. Büfe işletmeciliğini devralan Bay (R) istisnaya ilişkin diğer şartları da taşımaktadır. Buna göre, Bay (R) 2016, 2017 ve 2018 yıllarında söz konusu istisnadan tam olarak yararlanacaktır.
Mevcut bir işletmeye veya mesleki faaliyete sonradan ortak olunmaması
a) Mükelleflerin mevcut bir işletmeye veya mesleki faaliyete sonradan ortak olmaları durumunda istisnadan yararlanmaları söz konusu olmaz.
b) Buna göre, mevcut işletmeye veya ortaklığa sonradan ortak olunması durumunda, diğer tüm şartları taşısalar dahi, ortakların hiçbiri bu istisnadan yararlanamaz.
İstisna uygulaması
a) 10/2/2016 tarihinden önce işe başlayan mükelleflerin söz konusu istisnadan yararlanmalarına imkân bulunmamaktadır.
b) İstisna şartlarını sağlayan mükelleflerce daha sonra herhangi bir nedenle faaliyetin terk edilmesi durumunda, terk tarihine kadar elde edilen kazançlar dolayısıyla istisnadan yararlanılır. Faaliyet terk edildikten sonra istisna kapsamındaki söz konusu faaliyetlere tekrar başlanılması halinde ise adlarına ilk defa gelir vergisi mükellefiyeti tesis olunması şartı ihlal edilmiş sayılacağından bu istisnadan yararlanılamaz.
Örnek 5: Bayan (F), 21/5/2016 tarihinde mimarlık faaliyetine başlamış olup istisna şartlarının tamamını taşımaktadır. Bayan (F), bu faaliyetini 3/3/2017 tarihinde terk etmiş, 2/2/2018 tarihinde anılan faaliyetine yeniden başlamıştır.
Buna göre; Bayan (F), 2016 ve 2017 yıllarında elde ettiği kazancı dolayısıyla istisnadan yararlanacak ancak, 2/2/2018 tarihinde yeniden işe başladığı faaliyeti için ilk defa işe başlama şartını ihlal etmesi nedeniyle, 2018 ve izleyen yıllar için söz konusu istisnadan yararlanamayacaktır.
Örnek 6: Bay (G), 18/4/2016 tarihinde harita mühendisliği faaliyetine başlamış olup istisna şartlarının tamamını taşımaktadır. Bay (G) ayrıca, 4/8/2017 tarihinde market işletmeciliği, 6/9/2018 tarihinde danışmanlık faaliyetlerine başlamıştır.
Buna göre, Bay (G) 2016, 2017 ve 2018 yıllarında elde ettiği kazancı dolayısıyla istisnadan tam olarak yararlanacaktır. Ancak, yeni bir faaliyete başlanılması istisna süresini uzatmayacağından, Bay (G) 2017 yılında başladığı market işletmeciliği faaliyeti için 2019 yılında, 2018 yılında başladığı danışmanlık faaliyeti için ise 2019 ve 2020 yıllarında istisnadan yararlanamayacaktır.
İstisnadan yararlananların, yararlanma süresi içerisinde faaliyetlerini ticari, zirai ya da mesleki faaliyet olarak değiştirmesi veya faaliyet konusunda değişiklik yapmaları durumlarında, istisnadan kalan süre kadar yararlanmaları mümkündür.
Yararlanılacak istisna tutarı
İstisna, her vergilendirme döneminde yıllık 75.000 Türk lirası olarak uygulanacak olup bir vergilendirme döneminde istisna tutarının altında kazanç elde edilmesi durumunda ise istisnadan yararlanılmayan tutar ertesi yıla devredilmez.
Örnek 7: 1/10/2016 tarihinde kuaförlük faaliyetine başlayan ve istisnadan yararlanma şartlarının tamamını taşıyan Bayan (B)'nin, 1/10/2016-31/12/2016 tarihleri arasında elde ettiği ticari kazancı 45.000 Türk lirasıdır. Bayan (B)'nin, 2016 yılında yararlanabileceği istisna tutarı 45.000 Türk lirası olup kalan tutar olan 30.000 Türk lirası ertesi yıla devredilemeyecektir.
Takvim yılı içerisinde işe başlanılması veya işin terk edilmesi durumlarında; işe başlama tarihinden yıl sonuna kadar olan kıst dönem bir vergilendirme dönemi, takvim yılı başından işin terk edildiği tarihe kadar olan kıst dönem ise bir vergilendirme dönemi sayılacak olup bu dönemler için istisnadan tam olarak yararlanılır.
Örnek 8: 1/3/2016 tarihinde avukatlık faaliyetine başlayan ve istisnadan yararlanma şartlarının tamamını taşıyan Bayan (C)'nin 1/3/2016-31/12/2016 tarihleri arasında elde ettiği serbest meslek kazancı 50.000 Türk lirasıdır. Bayan (C)'nin elde ettiği serbest meslek kazancının 50.000 Türk liralık kısmı için istisnadan yararlanılacak olup kalan 25.000 Türk liralık tutar ertesi yıla devredilemeyecektir.
Bayan (C), faaliyetini 31/10/2017 tarihinde terk etmiştir. Bayan (C)'nin 1/1/2017- 31/10/2017 tarihleri arasında elde ettiği serbest meslek kazancı 80.000 Türk lirasıdır. Mükellef söz konusu kazancın 75.000 Türk liralık kısmı için istisnadan yararlanacak olup kalan tutar olan 5.000 Türk liralık kazancı ise gelir vergisine tabi olacaktır.
İstisna, ticari, zirai veya mesleki faaliyetten dolayı kazanç elde eden ve şartları sağlayan gerçek kişilere uygulandığından, istisna şartlarını taşıyan mükelleflerin bir vergilendirme döneminde anılan faaliyetlerden bir veya birkaçından kazanç elde etmeleri durumunda söz konusu istisna beyan edilen bu gelirlerin toplamına uygulanır.
Örnek 9: İstisnanın tüm şartlarını taşıyan Bay (E), 20/2/2016 tarihi itibarıyla mimarlık, 1/7/2016 tarihi itibarıyla da inşaat faaliyetine başlamıştır. Bay (E)'nin 2016 takvim yılında inşaat faaliyetinden elde ettiği ticari kazancı 50.000 Türk lirası, mimarlık faaliyeti dolayısıyla elde ettiği serbest meslek kazancı ise 40.000 Türk lirasıdır.
Bay (E), elde ettiği toplam 90.000 Türk lirası kazancının 75.000 Türk liralık kısmı için istisnadan yararlanabilecek olup kalan tutar olan 15.000 Türk liralık kazanç ise gelir vergisine tabi olacaktır.
İstisna, her durumda ticari, zirai veya mesleki faaliyeti nedeniyle ilk defa gelir vergisi mükellefiyetinin tesis olunduğu dönemden başlamak üzere üç vergilendirme dönemi ile sınırlı olup önceki faaliyete devam edilirken yeni bir faaliyete başlanılması istisna süresini uzatmaz.
Diğer hususlar
Bu istisnanın, Gelir Vergisi Kanunu’nun 94’üncü maddesi uyarınca tevkif suretiyle ödenecek vergiye etkisi bulunmamaktadır. Dolayısıyla, Gelir Vergisi Kanunu’nun 94’üncü maddesinin birinci fıkrası kapsamında bulunanlar tarafından, istisnadan yararlananlara tevkifat kapsamında ödeme yapılması durumunda, gelir vergisi tevkifatı yapılması gerekmektedir.
Diğer taraftan, anılan Kanunun mükerrer 20’nci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan "istisna kapsamındaki faaliyetlerden kazanç elde edilmemesi veya istisna haddinin altında kazanç elde edilmesi hâllerinde dahi yıllık beyanname verilir." hükmü gereği, istisnaya konu kazancın elde edilmesi sırasında tevkif edilen vergilerin tamamı beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilebilir.
Örnek 10: 1/4/2016 tarihinde faaliyete başlayan serbest meslek erbabı Bay (M), istisnadan yararlanma şartlarının tamamını taşımakta olup bu kişinin 1/4/2016-31/12/2016 tarihleri arasında elde ettiği serbest meslek kazancı 120.000 Türk lirasıdır. Ayrıca, ilgili dönemde Bay (M)'ye söz konusu faaliyet dolayısıyla yapılan ödemeler üzerinden 24.000 Türk lirası gelir vergisi kesintisi yapılmıştır.
Bay (M), elde ettiği serbest meslek kazancının 75.000 Türk liralık kısmı için istisnadan yararlanacak olup kalan 45.000 Türk liralık kazanç tutarını ise yıllık beyanname ile beyan edecektir. Bay (M) tarafından verilecek yıllık gelir vergisi beyannamesinde beyan edilen 45.000 Türk lirası üzerinden hesaplanacak olan gelir vergisinden, yıl içinde tevkif yoluyla ödenen 24.000 Türk lirası tutarındaki verginin mahsubu mümkündür. Mahsup edilecek tutarın beyanname üzerinde hesaplanan gelir vergisinden fazla olması nedeniyle mahsup yoluyla giderilemeyen tevkifat tutarı genel hükümler çerçevesinde red ve iade olunacaktır.
Mükellefler tarafından yıllık gelir vergisi beyannamesinin gelir bildirimi tablolarına istisna düşüldükten sonra kalan tutar yazılır.
İstisnadan yararlanan ticari kazanç sahipleri ile serbest meslek erbabının (basit usulde vergilendirilenler, Gelir Vergisi Kanunu’nun 42’nci maddesi kapsamında kazanç elde edenler ve noterlik görevini ifa ile mükellef olanlar hariç) geçici verginin hesabında da söz konusu istisnayı dikkate alacakları tabiidir.
Kazanç istisnasından yararlanan mükellefler beyana tabi başka bir gelirlerinin olması durumunda da ticari, zirai ve mesleki kazançları dolayısıyla istisnadan yararlanabilirler.
Örnek 11: Bayan (F), istisna kapsamında 2016 yılında 60.000 Türk lirası serbest meslek kazancı ile 20.000 Türk lirası kira geliri elde etmiştir. Bayan (F), bu gelirleri nedeniyle verdiği yıllık gelir vergisi beyannamesinde sadece serbest meslek kazancına isabet eden 60.000 Türk liralık geliri için istisnadan yararlanabilecek olup 20.000 Türk liralık kira geliri nedeniyle istisnadan yararlanması söz konusu olmayacaktır.
Genç girişimci kazanç istisnasında idarenin mevzuat hükümleri ile ilgili görüşleri özelgeler eşliğinde aşağıdaki gibi özetlenmeye çalışılmıştır.
1-“Suriye vatandaşı olduğunuz ve 4 yıldır Türkiye'de ikamet ettiğiniz, internet üzerinden elektronik küçük malzeme alım-satımı yaptığınız belirtilerek, söz konusu faaliyetiniz nedeniyle esnaf muaflığından yararlanıp yararlanamayacağınız, mükellef olunması durumunda ise genç girişimcilerde kazanç istisnasından yararlanıp yararlanamayacağınız hususlarında Başkanlığımız görüşü.
Buna göre, internet üzerinden elektronik malzeme alım satımının bir iş yeri açılarak veya internet üzerinden ya da internette bir blog veya site açılarak yapılması halinde esnaf muaflığından yararlanılması mümkün bulunmamakta olup, elde ettiğiniz gelirin Gelir Vergisi Kanunu’nun ilgili hükümlerine göre gerçek usulde ticari kazanç kapsamında vergilendirilmesi gerekmektedir
Ayrıca, Türkiye'de ikametgahınızın bulunması veya gelirin elde edildiği takvim yılı içerisinde altı aydan fazla süreyle Türkiye'de bulunmanız halinde tam mükellefiyet esasına göre vergilendirilmeniz gerekmekte olup, Gelir Vergisi Kanunu’nun mükerrer 20’nci maddesinde belirtilen şartları da taşımanız kaydıyla söz konusu istisnadan yararlanmanız mümkün bulunmaktadır. “(38418978-120[37-17/11]-73698 Sayılı 19.02.2018 Tarihli Özelge)
2-“05/03/2019 tarihi itibarıyla yatak odası, yemek odası, genç ve çocuk odası takımı vb. imalatı ile mobilya ve mobilya aksesuarları toptan ticareti faaliyetine başladığınız, öteden beri mobilya ve mobilya imalatı aksesuarları toptan ticareti faaliyetinde bulunan amcanız ile birlikte aynı iş yeri adresinde faaliyette bulunduğunuz belirtilerek, amcanız ile birlikte aynı adreste aynı faaliyet ile iştigal olma durumunun Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 20 nci maddesinde düzenlenen genç girişimcilerde kazanç istisnasından yararlanmanıza engel olup olmadığı hususunda Başkanlığımız görüşü.
Yapılan yoklamalarda, ticari faaliyetinize başlarken faaliyetiniz için gerekli olan ve işletmenizin esaslı unsurlarını oluşturan demirbaşları 05/03/2019 tarihli fatura karşılığında amcanızdan satın aldığınız anlaşılmakta olup, ticari işletmenin esaslı unsurunu oluşturan demirbaşların devrinin de ticari işletmenin devri kapsamında değerlendirilmesi gerekmektedir.
Bu hüküm ve açıklamalara göre; 24/02/2012 tarihi itibarıyla mükellefiyeti bulunan amcanız ile birlikte aynı adreste aynı sektörde faaliyet göstermeniz ve ticari faaliyetinize başlarken faaliyetinizin esaslı unsurunu oluşturan bazı demirbaşları 05/03/2019 tarihli fatura karşılığında amcanızdan satın almanız mezkur Kanun maddesindeki "faaliyeti durdurulan veya faaliyetine devam eden bir işletmenin ya da mesleki faaliyetin eş veya üçüncü dereceye kadar (bu derece dahil) kan veya kayın hısımlarından devralınmamış olması" şartının ihlali sayılacağından, söz konusu istisna hükmünden faydalanmanız mümkün bulunmamaktadır.”( 17192610-120[GV-19-35]-E.13242 Sayılı 20.01.2020 Tarihli Özelge)
3-“… geçici T.C. kimlik numarası ile Türkiye Cumhuriyeti ve Irak Cumhuriyeti vatandaşı olduğunuzu, Türkiye'de ikametgahınızın bulunduğunu, 17/12/2018 tarihinden itibaren, "Tezgahlar Ve Pazar Yerleri Vasıtasıyla Şarküteri Ürünleri, Süt Ve Süt Ürünleri İle Yumurta Perakende Ticareti (Seyyar Satıcılar Hariç)" faaliyetinden dolayı basit usulde ticari kazanç mükellefi olduğunuz belirtilerek, genç girişimcilerde kazanç istisnasından yararlanıp yararlanamayacağınız hususunda Başkanlığımız görüşü.
Türkiye'de ikametgahınızın bulunması nedeniyle tam mükellefiyet esasına göre vergilendirilmeniz gerekmekte olup, genç girişimcilerde kazanç istisnasına ilişkin şartları topluca taşımanız kaydıyla söz konusu istisnadan yararlanmanız mümkün bulunmaktadır.” (41931384-120[2019-8]-E.44770 Sayılı 13.11.2020 Tarihli Özelge)
4-“… Karacabey Belediyesine ait … kapalı pazar yerindeki … No.lu bölümün, gerçek usulde gelir vergisi mükellefi olan babanız …'ın onayıyla tarafınıza tahsis edildiği ve basit usul mükellefi olarak faaliyete başladığınız, babanızın halen … No.lu pazar yeri sergisinde pazarcılık faaliyetine devam ettiği belirtilerek, genç girişimcilerde kazanç istisnasından faydalanıp faydalanamayacağınız hususu.
Aynı adreste ve aynı sektörde faaliyet gösteren babanızdan sergi yerini kullanma hakkını devir alarak birlikte faaliyette bulunduğunuz tespit edildiğinden, mezkûr Kanun maddesindeki "faaliyeti durdurulan veya faaliyetine devam eden bir işletmenin ya da mesleki faaliyetin eş veya üçüncü dereceye kadar (bu derece dahil) kan veya kayın hısımlarından devralınmamış olması" şartının ihlali nedeniyle söz konusu istisna hükmünden faydalanmanız mümkün bulunmamaktadır.” (17192610-120[ÖZG-20-71]-93077 Sayılı 03.06.2021 Tarihli Özelge)
5-“… Uşak Vergi Dairesi Müdürlüğünün … vergi kimlik numaralı … Ortaklığı'nın % 50 ortağı olarak Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 20 nci maddesinde yer alan genç girişimci istisnasından faydalandığınız belirtilerek, anılan ortaklığın sonlandırılması ve aynı faaliyeti kendi nam ve hesabınıza sürdürmeniz durumunda yararlandığınız genç girişimcilerde kazanç istisnasının devam edip etmeyeceği hususu.
… Ortaklığının sona erdirilip söz konusu faaliyete şahsınız adına devam etmeniz, ilk defa gelir vergisi mükellefiyeti tesis edilmiş olunması şartının ihlal edilmesi anlamına gelmeyeceğinden, diğer şartların da sağlanmış olması koşuluyla, kalan süre ile sınırlı olmak üzere genç girişimcilerde kazanç istisnasından yararlanmanız mümkün bulunmaktadır.” (52796708-120[49520]-E.18554 Sayılı 09.12.2020 Tarihli Özelge)
6-“… 06.12.2019 tarihinde avukatlık faaliyetine başladığınız ve avukat olan babanızla aynı binanın farklı odalarında farklı kira sözleşmeleri ve farklı müvekkillerle faaliyet gösterdiğiniz belirtilerek, babanızla aynı binayı paylaşmanızın 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun Mükerrer 20 nci maddesinde düzenlenen genç girişimcilerde kazanç istisnasından yararlanmanıza engel teşkil edip etmeyeceği hususu.
Özelge Talep Formu ekinde yer alan yoklama fişi ile; 06.12.2019 tarihinde … adresinde avukatlık faaliyetine başladığınız, işyerinizin hazır durumda olduğu, sigortalı çalışanız olmadığı, aynı iş yerinin bir odasının babanız Av. … tarafından bir odasının da tarafınızca kullanıldığı, kiralarının 200,00 TL olarak ayrı ayrı ödendiği ve müvekkillerinizin farklı olduğu tespit edilmiştir.
Buna göre, bağlı olduğunuz vergi dairesinin konuyla ilgili yapmış olduğu tespitlere istinaden, söz konusu faaliyeti babanızdan devir almadığınız anlaşıldığından Gelir Vergisi Kanunu’nun Mükerrer 20’nci maddesinde yer alan şartları da topluca taşımanız koşuluyla genç girişimcilerde kazanç istisnasından yararlanmanız mümkün bulunmaktadır.” (17192610-120[GV-19-143]-E.167954 Sayılı 04.11.2020 Tarihli Özelge)
7-“… daha önce vergi mükellefi olmadığınızı ve 29 yaşının altında olduğunuzu belirterek internet reklamcılığı ajansı olarak yürüteceğiniz ticari faaliyetinizde yanınızda yardımcı eleman çalıştırmanız ve bir yerde ücretli çalışıyor olmanız durumunda Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 20 nci maddesinde yer alan istisnadan yararlanıp yararlanamayacağınız hususu.
işinizin sevk ve idaresinin elinizde tutulması ve maddede yer alan diğer şartları da sağlamanız koşuluyla, başka bir iş yerinde ücretli olarak çalışmanız ve yanınızda yardımcı eleman çalıştırmanız genç girişimcilerde kazanç istisnasından yararlanmanıza engel teşkil etmemektedir.” (62030549-120[MÜK.20-2016/1097]-75068 Sayılı 16.03.2017 Tarihli Özelge)
8-“… doğum tarihinizin 17/02/1989 olduğu ve 17/10/2016 tarihi itibariyle avukat olarak serbest meslek faaliyetine başladığınızı, daha önce herhangi bir mükellefiyet kaydınızın bulunmadığı, ancak bir anonim şirkette kurucu ortaklığı ve yönetim kurulu üyeliğinizin bulunduğunu, ayrıca bu şirkete yönetim kurulu başkanı seçildiğinizi, şirket esas sözleşmesine göre yönetim kurulu üye ve başkanlarına herhangi bir ücret verilmesi kararlaştırılmadığı gibi huzur hakkı dağıtımına da karar verilmediğini belirterek, avukatlık faaliyetiniz ile ilgili olarak Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 20 nci maddesinde yer alan genç girişimcilerde kazanç istisnasından faydalanıp faydalanamayacağınız hususu.
Gelir Vergisi Kanunu’nun mükerrer 20’nci maddesine göre genç girişimcilerde kazanç istisnasından yararlanacak mükellefler için yalnızca ticari, zirai veya mesleki faaliyetleri nedeniyle ilk defa gelir vergisi mükellefiyeti tesis olunma şartı arandığından, menkul sermaye iradı nedeniyle gelir vergisi mükellefiyet kaydı açılmış olmasının istisna uygulaması açısından önemi bulunmamaktadır.
Gelir Vergisi Kanunu’nun mükerrer 20’nci maddesi ile 292 Seri No'lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde yer alan şartları topluca taşımanız kaydıyla, sadece avukatlık faaliyetinize isabet eden kazancınızdan dolayı söz konusu istisnadan yararlanmanız mümkün bulunmaktadır.” (62030549-120[Mük.20-2016/912]-21838 Sayılı 23.01.2017 Özelge)
9-“… 30/11/2016 tarihinde ticari kazanç yönünden ilk defa gelir vergisi mükellefi olduğunuzu, 01/03/2018 tarihinde söz konusu mükellefiyetinizi sonlandırdığınızı ve 01/06/2018 tarihinde farklı faaliyet koduyla adınıza yeniden ticari kazanç mükellefiyeti tesis ettirdiğinizi belirterek; ilk mükellefiyetin sona erdiği döneme kadar elde edilen kazançlar ile aynı yıl içinde tekrar vergi mükellefiyeti tesis edilen faaliyete ilişkin elde edilen kazançlar için Gelir Vergisi Kanununun Mükerrer 20 nci maddesinde yer alan istisnadan yararlanıp yararlanamayacağınız hususu.
Takvim yılı başıyla işin terk edildiği tarih arasındaki dönem ayrı vergilendirme dönemi sayılacağından gerek bu dönem için verilecek geçici vergi beyannamesinde, gerekse yıllık gelir vergisi beyannamesinde istisnadan tam olarak yararlanmanız mümkün bulunmaktadır.
Bununla birlikte, 2018 takvim yılı gelirlerine ilişkin olarak verilecek yıllık gelir vergisi beyannamesine her iki faaliyetten elde edilen kazançların dahil edilmesi gerekmekte olup, genç girişimci kazanç istisnasından yalnızca terk edilen işten elde edilen kazanç tutarıyla sınırlı olarak yararlanılabileceği tabiidir.
Ayrıca, faaliyetin terk edilmesinden sonra farklı faaliyet konusuyla yeniden gelir vergisi mükellefiyeti tesis edilmesi, ticari kazanç yönünden ilk defa gelir vergisi mükellefi olma şartının ihlali olacağından, ticari faaliyete tekrar başladığınız 01/06/2018 tarihinden itibaren verilmesi gereken geçici vergi beyannamelerinde ve 2018 takvim yılı gelirlerine ilişkin olarak verilecek yıllık gelir vergisi beyannamesinde yeni başlanılan faaliyet dolayısıyla elde edilen kazancınız nedeniyle genç girişimcilerde kazanç istisnasından yararlanmanız mümkün bulunmamaktadır.” (17192610-120[GV-18-50]-E.128283 Sayılı 11.07.2019 Tarihli Özelge)
10-“… 01/05/2017 tarihinde avukatlık faaliyetiniz nedeniyle serbest meslek erbabı olarak gelir vergisi mükellefi olduğunuz, 03/10/2017 tarihinden itibaren faaliyetinizi … ile adi ortaklık şekline dönüştürdüğünüz belirtilerek, Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 20 nci maddesinde yer alan genç girişimcilerde kazanç istisnasından yararlanıp yararlanamayacağınız hususu.
… 01/05/2017 tarihinde başladığınız mesleki faaliyetinizi 30/09/2017 tarihi itibariyle … ile birlikte adi ortaklığa dönüştürmeniz, ilk defa gelir vergisi mükellefi olma şartının ihlali sayılmayacak ve şahsınız ile …'nun ayrı ayrı istisna şartlarını taşıması kaydıyla, genç girişimcilerde kazanç istisnasından faydalanmanız mümkün bulunmaktadır.” (26468226-120-E.57996 Sayılı 01.10.2018 Tarihli Özelge)
11-“… vergi kimlik numarasıyla büfe işletmeciliği faaliyetinden dolayı Havsa Vergi Dairesi Müdürlüğü'nün mükellefi olduğunuzu, … adresinde bulunan büfe işletmesini işleten babanız …’nın bu faaliyetini 27/02/2019 tarihinde terk ettiğini ve aynı iş yerinde aynı faaliyet koduyla 05/03/2019 tarihinden itibaren işe başladığınızı belirtilerek, 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu'nun mükerrer 20 nci maddesinde düzenlenen "Genç Girişimcilerde Kazanç İstisnasından" faydalanıp faydalanamayacağınız hususu.
… konu hakkında bağlı bulunduğunuz Havsa Vergi Dairesi Müdürlüğü tarafından yapılan yoklamalar neticesinde, aynı faaliyet kodunda mükellefiyeti bulunan babanız …’ ın iş yerinde bulunan mevcut demirbaş ve emtiaları mükellefiyetinin terkininden önce şahsınıza fatura ettiği, şahsınızın da babanızdan satın aldığı demirbaş ve emtialar ile 05/03/2019 tarihinde aynı iş yerinde aynı faaliyet konusu olan "Büfecilik" faaliyetine başladığı tespit olunmuştur.
Buna göre; bağlı bulunduğunuz vergi dairesinin konuyla ilgili yapmış olduğu tespitlere istinaden, söz konusu faaliyeti babanızdan devraldığınız anlaşıldığından, Gelir Vergisi Kanunu'nun mükerrer 20 nci maddesinde yer alan şartlardan; "4. Ölüm nedeniyle faaliyetin eş ve çocuklar tarafından devralınması hâli hariç olmak üzere, faaliyeti durdurulan veya faaliyetine devam eden bir işletmenin ya da mesleki faaliyetin eş veya üçüncü dereceye kadar (bu derece dâhil) kan veya kayın hısımlarından devralınmamış olması" şartının ihlali nedeniyle "Genç Girişimcilerde Kazanç İstisnasından" yararlanmanız mümkün bulunmamaktadır.” (60938891-120.01.02.04[GVK: 3-1]-E.20543 Sayılı 09.07.2019 Tarihli Özelge)
12-“… 21/06/2019 tarihi itibariyle telekomünikasyon ekipman ve parçalarının toptan ticareti faaliyetine başladığınızı belirterek Genç Girişimci istisnasından faydalanmak için Vergi Dairesi Müdürlüğüne müracaatta bulunduğunuzu ancak, 18 yaşını doldurmamış olmanız nedeniyle tereddüt yaşandığından bahisle bu istisnadan faydalanıp faydalanamayacağınız hususu.
Mükellefiyet tesis tarihi itibarıyla bilfiil işinizin başında olduğunuz, işin sevk ve idaresinin tarafınızca yapıldığı ve bu durumun nezdinizde yapılan yoklamalarla tutanak altına alındığı anlaşılmış olup 18 yaşından küçük olmanız, adınıza mükellefiyet tesis edilmesi ve bu mükellefiyetle ilgili ödevlerin kanuni temsilciniz tarafından yerine getirilmesinde mevzuata aykırı bir husus bulunmamaktadır.
Bu itibarla, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun Genç Girişimcilerde Kazanç İstisnası başlıklı Mükerrer 20’nci maddesinde sayılan diğer şartları da taşımanız halinde, mezkûr istisna hükümlerinden yararlanmanız mümkün bulunmaktadır.” (47285862-120[2019/07]-E.2092 Sayılı 13.01.2020 Tarihli Özelge)
13-“… 08/10/2014-11/10/2014 tarihleri arasında üç günlük basit usulde ticari kazanç mükellefiyetinizin bulunduğu, 12/6/2019 tarihli itibarıyla çatı işleri faaliyetiniz nedeniyle ticari faaliyete başladığınız belirtilerek, bu faaliyetiniz dolayısıyla genç girişimcilerde kazanç istisnasından yararlanıp yararlanamayacağınız hususu.
8/10/2014-11/10/2014 tarihleri arasında üç günlük basit usulde ticari kazanç mükellefiyetiniz bulunması genç girişimci istisnasından yararlanma şartları arasında sayılan "ilk defa gelir vergisi mükellefiyeti tesis olunma" şartının ihlali sayılacağından, genç girişimcilerde kazanç istisnasından yararlanmanız mümkün bulunmamaktadır.” (35831311-010.01[GV]-E.5109 Sayılı 22.04.2020 Tarihli Özelge)
14-“… Vergi Dairesi Müdürlüğünün mükellefi olduğunuz, 6/4/2017 tarihinden itibaren adınıza ilk defa ticari kazanç yönünden vergi mükellefiyeti tesis edildiği, doğum tarihinizin 1/4/1991 olması nedeniyle genç girişimciler için kazanç istisnasından yararlanmak istediğiniz ancak başka bir iş yerinde ücretli olarak çalışmaya başladığınız, ücretli çalıştığınız yerde mükellefiyet konusu işin sevk ve idaresinin tarafınızca rahatlıkla yapıldığı belirtilerek, genç girişimciler için kazanç istisnası hakkında yayımlanan 292 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği'nin 2 nci maddesinde, "Kendi işinde bilfiil çalışılması veya işin kendisi tarafından sevk ve idare edilmesi" şartının bulunmasından dolayı, söz konusu istisnadan yararlanıp yararlanamayacağınız ve 2017 yılında ödediğiniz gelir vergisini iade alma veya tahakkuk edecek yeni vergilerden mahsup etme imkanınızın olup olmadığı hususu.
Mükellefiyet konusu faaliyetinizin mahiyeti itibarıyla sevk ve idaresinin bir başka işverene bağlı olarak çalışmanıza rağmen sizin tarafınızdan sağlanmasına uygun olması ve bu durumun gerekmesi halinde ispat edilebilir olması koşuluna bağlı olarak ücretli olarak başka bir işverene bağlı şekilde çalışmanız genç girişimcilerde kazanç istisnası uygulamasında "Kendi işinde bilfiil çalışılması veya işin kendisi tarafından sevk ve idare edilmesi" şartının ihlal edilmesi anlamına gelmeyeceğinden, diğer koşulların da birlikte sağlanması durumunda, söz konusu istisnadan yararlanmanız mümkün bulunmaktadır.
Diğer taraftan; koşulların sağlanması durumunda, bu teşvikten işe başlanılan takvim yılından itibaren üç vergilendirme dönemi yararlanılması mümkün bulunduğundan, 2017 takvim yılı yıllık gelir vergisi beyannamesinin düzeltilmesi suretiyle mükellefiyetin başladığı takvim yılından itibaren söz konusu istisnadan yararlanılabileceği tabiidir.” (49327596-120.01[GVK.ÖZ.2019.22]-E.267833 Sayılı 10.12.2019 Tarihli Özelge)
15-“… Vergi Dairesi Müdürlüğünün ................. T.C. kimlik numarasında tıbbi ürünlerin, araç ve malzemelerin bir ücret veya sözleşmeye dayalı olarak toptan satışını yapan aracılar faaliyetinden dolayı kayıtlı mükellefi olduğunuz, doğum tarihinizin 24/08/1988 olması nedeniyle genç girişimciler için kazanç istisnasından yararlanmak istediğiniz, ancak 05/08/2016 tarihinden itibaren 4/a sigortalı olarak çalışmaya başladığınız, vardiyalı olarak çalışmanız nedeniyle home-ofis olarak yürüttüğünüz faaliyetinizin sevk ve idaresinin tarafınızca rahatlıkla yapıldığı belirtilerek, genç girişimciler için kazanç istisnası hakkında yayımlanan 292 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği'nin 2 nci maddesinde, kendi işinde bilfiil çalışılması veya işin kendisi tarafından sevk ve idare edilmesi şartının bulunmasından dolayı, söz konusu istisnadan yararlanıp yararlanamayacağınız hus>usu.
home ofis şeklinde yürütmekte olduğunuz tıbbi ürünlerin, araç ve malzemelerin toptan satışı faaliyetinin sevk ve idaresinin tarafınızca sağlanıyor olması halinde, sigortalı ve vardiyalı olarak bir işverene bağlı olarak çalışmaya başlamanız, genç girişimcilerde kazanç istisnası uygulamasında "Kendi işinde bilfiil çalışılması veya işin kendisi tarafından sevk ve idare edilmesi" şartının ihlal edilmesi anlamına gelmeyeceğinden, diğer koşulların da birlikte sağlanmış olması koşuluyla, söz konusu istisnadan yararlanmanız mümkün bulunmaktadır.” (84098128-120.01.02.04[Mük.20-2016/1]-7674 Sayılı 08.03.2017 Tarihli Özelge)
16-“… 25/7/2019 tarihinde vefat etmiş olan babanız …'e ait iş yeri için, diğer mirasçılar tarafından 9/9/2019 tarihinde … Noterliğinde feragatname verilerek, 11/9/2019 tarihinde işe başlama bildirimini verdiğiniz, 25/7/2019 tarihinde faaliyete başladığınız ve Genç Girişimcilerde Kazanç İstisnası şartlarını taşımadığınız gerekçesi ile istisnadan yararlanma talebinizin, … Mal müdürlüğünce reddedilmiş olduğu, babanızın 25/7/2019 tarihinde vefat etmesine rağmen, noterden alınan feragatnamenin 9/9/2019 tarihinde verilmesi nedeniyle işe başlama bildiriminizi de 11/9/2019 tarihinde verdiğiniz belirtilerek, işe başlama müracaat süresi için ölüm halinde verilen sürenin, feragatnamenin verildiği tarih olan 9/9/2019 tarihinde mi başlayacağı, yoksa ölüm tarihi olan 25/7/2019 tarihinde mi başlayacağı hususu.
Özelge talep formunuz ve eklerinin tetkikinden 25/7/2019 tarihinde babanız …'ün vefatı dolayısıyla tarafınızca devralınan faaliyete ilişkin olarak 11/9/2019 tarihinde bağlı bulunduğunuz … Malmüdürlüğüne işe başlama bildiriminde bulunduğunuz anlaşılmıştır.
Buna göre, ölüm tarihini takip eden 1 ay içinde işe başlama bildiriminde bulunulması gerektiğinden, mezkûr Kanun maddesindeki "İşe başlamanın kanuni süresi içinde bildirilmiş olması" şartının ihlali gerçekleşmiş olup, Gelir Vergisi Kanunu’nun mükerrer 20’nci maddesinde düzenlenen genç girişimcilerde kazanç istisnasından yararlanmanız mümkün bulunmamaktadır.” (35831311-105-E.9363 Sayılı 24.08.2020 Tarihli Özelge)
17-“… Vergi Dairesi Müdürlüğü mükelleflerinden babanız … adına kayıtlı olan … plakalı aracı 02.05.2019 tarihinde satın alarak aynı tarihte … Vergi Dairesi Müdürlüğü, 29.05.2020 tarihi itibari ile de nakil olarak … Vergi Dairesi Müdürlüğü mükellefi olduğunuzdan bahisle 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 20 nci maddesi hükmüne göre genç girişimcilerde kazanç istisnasından faydalanıp faydalanamayacağınız hususu.
Vergi Dairesi Müdürlüğü mükelleflerinden babanız …'nın … ve … plakalı araçlarla faaliyetine devam ettiği, adına kayıtlı olan … plakalı aracı 02.05.2019 tarihinde tarafınıza satışını yaptığı, aynı tarih itibariyle … Vergi Dairesi Müdürlüğü nezdinde adınıza mükellefiyet tesis edildiği, 29.05.2020 tarihinden itibaren de nakil olarak …Vergi Dairesi Müdürlüğü mükellefi olduğunuz ilgili vergi dairelerince yapılan yoklamalarla tespit edilmiştir.
Buna göre, babanız adına kayıtlı olan ticari bir aracı satın alarak aynı faaliyet kodu ile faaliyete başlamanız ticari işletmenin devri olarak değerlendirilemeyeceğinden, Gelir Vergisi Kanunu’nun Mükerrer 20’nci maddesinde sayılan diğer şartları da taşımanız halinde, genç girişimci kazanç istisnasından yararlanmanız mümkün bulunmaktadır.” (32695369-120-E.36583 Sayılı 09.12.2020 Tarihli Özelge)
KAYNAKLAR
193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu
292 Sayılı Gelir Vergisi Genel Tebliği
Gelir İdaresi Başkanlığı Özelgeleri
İşbu yukarıda yer alan metnin (makale, görüş, sirküler, bülten, yorum vb. hangi ad ile tanımlandığının bir önemi olmaksızın) yasal olarak herhangi bir bağlayıcılığı bulunmayıp, bilgi verme amacıyla hazırlanmıştır. İşbu metnin tek yasal dayanak olarak kullanılması sonucu elde edilen bilgiler doğrultusunda alınan kararlar ve yapılan işlemler nedeniyle doğmuş / doğabilecek zararlardan yazar / yazarların hukuki bir sorumluluğu bulunmamaktadır.
