e-Fatura ile e-Arşiv Faturalar İrsaliye Yerine Geçer Mi?
213 Sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 229’uncu maddesinde “Fatura, satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesika” olduğu hüküm altına alınmıştır.
Aynı kanunun 230’uncu maddesi ise faturanın şekil şartlarını düzenlemiş olup faturada en az aşağıdaki bilgilerin olması gerektiği ifade edilmiştir.
1. Faturanın düzenlenme tarihi, seri ve sıra numarası;
2. Faturayı düzenleyenin adı, varsa ticaret unvanı, iş adresi, bağlı olduğu vergi dairesi ve hesap numarası;
3. Müşterinin adı, ticaret unvanı, adresi, varsa vergi dairesi ve hesap numarası;
4. Malın veya işin nevi, miktarı, fiyatı ve tutarı;
5. Satılan malların teslim tarihi ve irsaliye numarası,
Büyük Mükellefler Vergi Dairesi Başkanlığı’nın 64597866-105[230-2014]-44 sayılı özelgesinde sevk irsaliyesi “ticari mal hareketinin izlenmesi için düzenlenen bir belge” olduğu ifade edilmiştir.
211 Sıra Nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile fatura ve sevk irsaliyesinin ayrı belgeler olarak değil, isteyen mükellefler açısından “irsaliyeli fatura” adı altında tek belge olarak düzenlenmesi ve kullanılması esası getirilmişti.
Tebliğin (e) bölümünde “irsaliyeli faturada; faturayı düzenleyenin adı, ticari unvanı, iş adresi, bağlı olduğu vergi dairesi ve hesap numarası, malın nev’i, miktarı, fiyatı ve tutarı ile nereye ve kime gönderildiği; müşterinin adı, ticari unvanı, adresi, varsa vergi dairesi ve hesap numarası, faturanın seri ve müteselsil sıra numarası, düzenleme tarihi ve saati ile anlaşmalı matbaa ile ilgili bilgilere yer verilecektir. Bu bilgilerin eksik olması halinde “irsaliyeli fatura” hiç düzenlenmemiş sayılacaktır.” açıklamalarına yer verilmiştir.
232 Sıra Nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde ise “faaliyetleriyle ilgili olarak irsaliyeli fatura kullanmalarının yanı sıra, bundan böyle fatura ve sevk irsaliyesini ayrı ayrı da kullanabileceklerdir.
Satılan malın alıcıya teslim edilmek üzere satıcı tarafından taşındığı veya taşıtıldığı hallerde, satıcı tarafından irsaliyeli fatura düzenlenebileceği gibi ayrı ayrı fatura ve sevk irsaliyesi de düzenlenebilecektir. İrsaliyeli fatura düzenlenmesi halinde ayrıca sevk irsaliyesi aranmayacaktır.” ifadeleri yer almaktadır.
397 Sıra Nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde “e-Fatura, yeni bir belge türü olmayıp, kâğıt fatura ile aynı hukuki niteliklere sahip” olduğu ve “mal veya hizmet satışı dolayısıyla fatura düzenlemek zorunda olan mükellefler, genel hükümler çerçevesinde kâğıt fatura düzenleyebilecekleri gibi bu Tebliğde yer alan şartlar çerçevesinde e-Fatura da düzenleyebilirler”,
433 Sıra Nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği’nin “397 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile Getirilen e-Fatura Uygulamasına Kayıtlı Mükellefler Arasında Yapılan Satışlar” başlıklı bölümünde “e-Fatura Uygulamasına kayıtlı kullanıcılara düzenlenecek elektronik faturada, düzenleme tarihi yanında düzenleme zamanının da saat ve dakika olarak gösterilmesi halinde elektronik faturanın kâğıt çıktısı irsaliye yerine geçer. Söz konusu kâğıt çıktıya “İrsaliye yerine geçer.” ifadesinin yazılması ve kâğıt çıktının satıcı veya yetkilisi tarafından imzalanması zorunludur.
Ancak bu imkândan yararlanabilmek için elektronik faturanın malın teslimi anında düzenlenmesi gerekir.”
Mezkûr tebliğin “3- e-Arşiv Uygulaması İzni” bölümünde ise “Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No: 397) ile getirilen e-Fatura Uygulamasına kayıtlı olmayan vergi mükelleflerine e-Arşiv Uygulaması kapsamında fatura oluşturmaya, kâğıt ortamında göndermeye ve oluşturulan faturaların ikinci nüshasını elektronik ortamda muhafaza ve istendiğinde ibraz etmeye zorunludurlar” açıklamasına yer verilmiştir.
Yine aynı tebliğin 7.1 bölümü “e-Fatura Uygulamasına kayıtlı olmayan mükelleflere e-Arşiv Uygulaması kapsamında düzenlenen faturanın kâğıt ortamında teslim edilmesi esastır. Ancak e-arşiv Uygulaması kapsamında düzenlenen faturalar, alıcısının talebi doğrultusunda ve www.efatura.gov.tr internet adresinde yayımlanan e-fatura format ve standardının kullanılması ve de söz konusu faturanın basılabilir görüntüsünün eklenmesi koşuluyla e-fatura uygulamasına kayıtlı olmayan mükelleflere elektronik ortamda da iletilebilecektir.
Öte yandan, alıcısına malın yanında kâğıt olarak verilen fatura, irsaliyeli fatura yerine kullanılabilir. Ancak bu imkândan yararlanabilmek için faturanın, malın teslimi anında düzenlenmesi ve “İrsaliye yerine geçer.” ifadesinin yazılması zorunludur.”
7.2 bölümünde ise “e-Arşiv Uygulaması kapsamında, bu Tebliğin 3-c bendine göre vergi mükellefi olmayanlara düzenlenen fatura, alıcının rızasına bağlı olarak kâğıt veya elektronik ortamda teslim edilir.
Vergi mükellefi olmayan alıcı tarafından elektronik ortamda teslimi istenen fatura internet dâhil olmak üzere her türlü elektronik araç ve ortamlar vasıtasıyla iletilebilir.
Vergi mükellefi olmayanlara yapılan satışlarda fatura, malın teslimi ya da hizmetin ifası anında elektronik ortamda iletiliyorsa müşteriye bu faturanın kâğıt çıktısı verilir. Bu durumda çıktının satıcı veya yetkilisi tarafından imzalanması zorunludur. Bu imkândan yararlanabilmek için faturanın malın teslimi anında düzenlenmesi zorunludur.”
Konumuz ile ilgili örnek idare görüşlerinin özetleri aşağıdaki gibidir.
1-“… e-Fatura kullanıcısı olduğunuzu, kargo ile göndermek istediğiniz ürünlerinizi üzerinde “İrsaliye Yerine Geçer” ibareli e-Faturanın kağıt çıktısının firma yetkilisi tarafından imzalanarak kargo aracılığıyla teslim etmek istediğiniz belirtilerek;
… firmanız ile e-Fatura Uygulamasına kayıtlı olan diğer mükelleflerin aralarında yapmış oldukları mal ve hizmet alım satımları nedeniyle düzenlemek zorunda oldukları elektronik faturalarda, düzenleme tarihi yanında düzenleme zamanının da saat ve dakika olarak gösterilmesi suretiyle elektronik faturanın alınacak kâğıt çıktısı üzerine “İrsaliye yerine geçer.” ifadesinin yazılması ve satıcı veya yetkilisi tarafından imzalanması halinde herhangi bir izne gerek bulunmadan irsaliye olarak kullanılması mümkün bulunmaktadır. Ancak bu uygulama e-Faturanın malın teslimi anında düzenlenmesi durumunda söz konusu olabilecek olup fatura düzenleme tarihinden sonra malın tesliminin gerçekleştirildiği durumda mezkûr uygulamadan yararlanma imkânı bulunmamaktadır. Malın teslimi anında fatura düzenlenmeyen hallerde 213 sayılı Kanunun 230/5’inci fıkra hükmüne göre sevk irsaliyesi düzenleyip sevk irsaliyesine ait tarih ve numara bilgilerini oluşturacağınız e-Faturada belirtmeniz gerekmektedir.” (11395140-105[mük.257-2016/VUK-1-19889]-13502)
2-“… şirketinizin e-Arşiv Uygulamasına dahil olduğu, şirketinizce internet üzerinden vergi mükellefi olmayanlara satışı yapılan ürünlerin müşterilere sevkiyatının kargo firmaları aracılığıyla yapıldığı, bu kargo firmalarına ürünler depodan teslim edilirken e-Arşiv Uygulaması kapsamında düzenlenen e-Arşiv Faturası kağıt çıktısının, mevcut haliyle ikişer nüsha olarak A4 kağıdı şeklinde verildiği, aynı zamanda faturaların dijital ortamda müşterilerin e-posta adreslerine de gönderildiği belirtilerek, mal teslimi sırasında kargo firmalarına ikişer nüsha olarak verilen söz konusu faturaların kağıt çıktılarının, tek nüsha olarak verilip verilemeyeceği hususunda Başkanlığımız görüşü…
“… internet satışı dolayısıyla vergi mükellefi olmayanlara düzenlenecek e-Arşiv Faturanın elektronik ortamda iletilmesi zorunluluğu bulunmakta olup ayrıca bu faturanın kâğıt çıktısının sevk edilen malın yanında bulundurulması gerekmektedir.
Bu durumda, internetten yapılan satışlarda, e-Arşiv Faturanın alıcısına elektronik ortamda ilettiğiniz belge faturanın aslı olup şirketinizce internet üzerinden satışı yapılarak alıcısına teslim edilmek üzere kargo firmalarına teslim edilen ürünle beraber verdiğiniz e-Arşiv Fatura çıktısı ise sevk irsaliyesi hükmündedir.
Dolayısıyla internet üzerinden yaptığınız satışlar kapsamında e-Arşiv Faturasını alıcısına elektronik ortamda iletiyor olmanız ve satışını gerçekleştirdiğiniz ürünlerin yanında kargo firmalarına teslim ettiğiniz e-Arşiv Fatura çıktısının sevk irsaliyesi hükmünde olması nedeniyle, kargo firmalarına verilen e-Arşiv Fatura çıktısının bir nüsha olmasında bir sakınca bulunmamaktadır.” ( B.07.1.GİB.4.35.18.02-105[1741][5484]-16344)
Özetlemek gerekirse e-Fatura Uygulamasına kayıtlı kullanıcılara düzenlenecek elektronik faturada, düzenleme tarihi yanında düzenleme zamanının da saat ve dakika olarak gösterilmesi halinde elektronik faturanın kâğıt çıktısı irsaliye yerine geçer. Söz konusu kâğıt çıktıya “irsaliye yerine geçer” ifadesinin yazılması ve kâğıt çıktının satıcı veya yetkilisi tarafından imzalanması zorunludur. Ancak bu imkândan yararlanabilmek için elektronik faturanın malın teslimi anında düzenlenmesi gerekir.
Aynı zamanda e-Fatura Uygulamasına kayıtlı olmayan mükelleflere e-Arşiv Uygulaması kapsamında düzenlenen faturanın kâğıt ortamında teslim edilmesi esastır. Alıcısına malın yanında kâğıt olarak verilen fatura, irsaliyeli fatura yerine kullanılabilir. Ancak bu imkândan yararlanabilmek için faturanın, malın teslimi anında düzenlenmesi ve “irsaliye yerine geçer” ifadesinin yazılması zorunludur.
Vergi mükellefi olmayanlara yapılan satışlarda fatura, malın teslimi ya da hizmetin ifası anında elektronik ortamda iletiliyorsa müşteriye bu faturanın kâğıt çıktısı verilir. Bu durumda çıktının satıcı veya yetkilisi tarafından imzalanması zorunludur. Bu imkândan yararlanabilmek için faturanın malın teslimi anında düzenlenmesi zorunludur.
KAYNAKLAR
213 Sayılı Vergi Usul Kanunu
211, 232, 397, 433 Sıra Nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğleri
11395140-105[mük.257-2016/VUK-1-19889]-13502 sayılı özelge
B.07.1.GİB.4.35.18.02-105[1741][5484]-16344 sayılı özelge
64597866-105[230-2014]-44 sayılı özelge
İşbu yukarıda yer alan metnin (makale, görüş, sirküler, bülten, yorum vb. hangi ad ile tanımlandığının bir önemi olmaksızın) yasal olarak herhangi bir bağlayıcılığı bulunmayıp, bilgi verme amacıyla hazırlanmıştır. İşbu metnin tek yasal dayanak olarak kullanılması sonucu elde edilen bilgiler doğrultusunda alınan kararlar ve yapılan işlemler nedeniyle doğmuş / doğabilecek zararlardan yazar / yazarların hukuki bir sorumluluğu bulunmamaktadır.
