Kurumlar Vergisinde Bedelsiz Edinilen Ortaklık Payının Muhasebeleştirilmesi ve Vergilendirilmesi
5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun “İstisnalar” başlıklı 5’inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde “kurumların; tam mükellefiyete tabi başka bir kurumun sermayesine katılımlarından elde ettikleri kazançlar” kurumlar vergisinden müstesna olduğu belirtilmiştir.
213 sayılı Vergi Usul Kanununun 266’ncı maddesinde itibari değerin, “her nevi senetlerle esham ve tahvillerin üzerinde yazılı olan değerler” olduğu hükmedilmiştir.
Mezkûr Kanunu’nun 279’uncu maddesinde ise, “Hisse senetleri ile fon portföyünün en az %51'i Türkiye’de kurulmuş bulunan şirketlerin hisse senetlerinden oluşan yatırım fonu katılma belgeleri alış bedeliyle, bunlar dışında kalan her türlü menkul kıymet borsa rayici ile değerlenir. Borsa rayici yoksa veya borsa rayicinin muvazaalı bir şekilde oluştuğu anlaşılırsa değerlemeye esas bedel, menkul kıymetin alış bedeline vadesinde elde edilecek gelirin (kur farkları dâhil) iktisap tarihinden değerleme gününe kadar geçen süreye isabet eden kısmının eklenmesi suretiyle hesaplanır. Ancak, borsa rayici bulunmayan, getirisi ihraç edenin kar ve zararına bağlı olarak doğan ve değerleme günü itibariyle hesaplanması mümkün olmayan menkul kıymetler, alış bedeli ile değerlenir” ifadelerine yer verilmiştir.
Alış bedeli ise aynı Kanunun 268/A maddesinde “bir iktisadi kıymetin satın alma bedelidir. İktisadi bir kıymetin iktisap edilmesi ile ilgili diğer giderler alış bedeline dâhil değildir.” düzenlemesi 7338 sayılı kanunun 28.maddesiyle eklenmiş olup yürürlük tarihi 26.10.2021’dir.
1 Sıra Nolu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği Hesap Planı ve Hesap Planı Açıklamalarında;
240. Bağlı Menkul Kıymetler; İştiraklerdeki sermaye payları hesabında aranan asgari yüzdeleri taşımadığı için iştirakler hesabında izlenemeyen, ancak uzun vadede elde tutulması amaçlanan hisse senetleri ile hisse senetleri dışında kalan ve uzun vadeli amaçlarla veya yasal zorunluluklarla veya paraya dönüşme niteliği kaybolduğu için elde tutulan menkul kıymetler bu hesapta izlenir.
242. İştirakler; İşletmenin, doğrudan veya dolaylı olarak diğer şirketlerin yönetimine ve ortaklık politikalarının belirlenmesine katılmak üzere edindiği hisse senetleri veya ortaklık paylarının izlendiği hesaptır. İştirakler hesabı, bir ortaklıktaki en fazla %50 oranında olan sermaye payları veya oy haklarının izlenmesinde kullanılır.
245. Bağlı Ortaklıklar; İşletmenin doğrudan veya dolaylı olarak yüzde 50 oranından fazla sermaye ya da oy hakkına veya en az bu oranda yönetim çoğunluğunu seçme hakkına sahip olduğu iştiraklerin sermaye paylarının izlendiği hesaptır. Bağlı ortaklığın sahipliğinin belirlenmesinde yukarıdaki kıstaslardan, yönetim çoğunluğunu seçme hakkı, esas alınır.” açıklamaları yapılmıştır.
Konu ile ilgili İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı’nın 11395140-105[257-2012/VUK-1- . . .]-2312 sayılı özelgesinde vermiş olduğu görüş “… 6362 sayılı Kanunun 138/6-a maddesinde, ... A.Ş. (... A.Ş)’nin sermayesinin yüzde dördünün İstanbul Menkul Kıymetler Borsasının (İMKB) mevcut üyelerine bedelsiz olarak devredileceği hükmü gereği, ... A.Ş’nin Yönetim Kurulu Kararı uyarınca (C) grubu ortaklık paylarından 15.971.094 adet payın şirketinize devredileceği belirtilerek, bedelsiz olarak devredilecek ortaklık paylarının iştirak hesaplarına alınmak suretiyle kurum kazancına dâhil edilip edilmeyeceği, istisna olup olmadığı, bedelsiz hisselerin sermaye yedekleri hesabında mı yoksa nazım hesaplarda mı izleneceği hususlarında Başkanlığımız görüşü…
Buna göre, satın alınan hisse senetlerinin alış bedeliyle değerlenmesi gerekmekte olup, bedelsiz alınan hisse senetlerinin ise satın alma işlemi olmadığından dolayı alış bedeli oluşmayacağından itibari değerleri ile kayıtlara aktarılması gerekmektedir.
Dolayısıyla, ... A.Ş.nin ortaklık payının belirli bir kısmının İMKB'nin üyesi olan şirketinize bedelsiz olarak devredilmesi nedeniyle, adı geçen şirket tarafından bedelsiz devredilen payların itibari değerleri ile kurum kazancınıza dâhil edilerek kurumlar vergisine tabi tutulması gerekmektedir.
Ayrıca, kurum kazancına dâhil edilen söz konusu tutarın, 5520 sayılı Kanunun 5/1-a maddesinde yer alan iştirak kazancı istisnasına konu edilmesi mümkün bulunmamaktadır.
Buna göre, 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanununun 138’inci maddesinin 6’ncı fıkrasının (a) bendi hükmü gereğince şirketinize bedelsiz olarak devredilen... A.Ş.’ye ait payların, 240 numaralı Bağlı Menkul Kıymetler Hesabına borç, 649 numaralı Diğer Olağan Gelir ve Karlar Hesabına alacak kaydı yapılarak muhasebeleştirilmesi gerekmektedir.”
Örnek: ABC A.Ş. itibari değeri 100 TL olan 1.000 adet hisse senedini bedelsiz olarak iktisap etmiştir.
KAYNAKLAR
5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu
213 Sayılı Vergi Usul Kanunu
11395140-105[257-2012/VUK-1- . . .]
2312 Sayılı 30/09/2014 Tarihli Özelge
1 Sıra Nolu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği Hesap Planı ve Hesap Planı Açıklamaları
İşbu yukarıda yer alan metnin (makale, görüş, sirküler, bülten, yorum vb. hangi ad ile tanımlandığının bir önemi olmaksızın) yasal olarak herhangi bir bağlayıcılığı bulunmayıp, bilgi verme amacıyla hazırlanmıştır. İşbu metnin tek yasal dayanak olarak kullanılması sonucu elde edilen bilgiler doğrultusunda alınan kararlar ve yapılan işlemler nedeniyle doğmuş / doğabilecek zararlardan yazar / yazarların hukuki bir sorumluluğu bulunmamaktadır.
