Hizmet İhracı ve Kapsamı Nedir?
3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 11’inci maddesi mal ve hizmet ihracatı ile ilgili “ihracat teslimleri ve bu teslimlere ilişkin hizmetler, yurt dışındaki müşteriler için yapılan hizmetler, serbest bölgelerdeki müşteriler için yapılan fason hizmetler ve karşılıklı olmak şartıyla uluslararası roaming anlaşmaları çerçevesinde yurt dışındaki müşteriler için Türkiye'de verilen roaming hizmetleri” vergiden müstesna tutulmuştur.
Mezkûr Kanunun 12’nci maddesinde ise;
2. Yurt dışındaki müşteri tabiri; ikametgâhı, işyeri, kanunî ve iş merkezi yurt dışında olan alıcılar ile yurtiçinde bulunan bir firmanın yurt dışında kendi adına müstakilen faaliyet gösteren şubelerini ifade eder. Bir hizmetin yurt dışındaki müşteriler için yapılan hizmet sayılabilmesi için aşağıdaki şartlar yerine getirilmiş olmalıdır.
a) Hizmetler yurt dışındaki bir müşteri için yapılmış olmalıdır.
b) Hizmetten yurt dışında faydalanılmalıdır.”
hükümlerine yer verilmiştir.
Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliğinin II.A.2 bölümünde hizmet ihracının kapsamı belirlenmiştir.
İstisnanın kapsamı;
“Hizmetin yurtdışındaki bir müşteri için yapıldığı, yurtdışındaki müşteri adına düzenlenen fatura ve benzeri belge ile tevsik edilir.
Hizmetten yurtdışında faydalanılmasından kasıt, Türkiye’de yurtdışındaki müşteri için yapılan hizmetin, müşterinin yurtdışındaki iş, işlem ve faaliyetleri ile ilgili olması; Türkiye'deki faaliyetleri ile ilgisi bulunmamasıdır.
Yurtdışındaki firmaların, Türkiye'ye gönderecekleri mal ve hizmetler Türkiye’de tüketildiğinden, bu firmalara söz konusu mal ve hizmetler için Türkiye’de verilen danışmanlık, aracılık, gözetim, müşteri bulma, piyasa araştırması vb. hizmetler, hizmet ihracı istisnası kapsamında değerlendirilmez ve KDV’ye tabidir. Bu durumda faydalanma kriterinin tespitinde, yapılan hizmetin ithal edilen mal ile doğrudan ilişkili olması gerekir.
Yabancı firmaların Türkiye'den ithal ettiği (Türkiye'nin ihraç ettiği) mallar dolayısıyla verilen hizmetler, hizmet ihracı kapsamında değerlendirilir.
Türkiye içinde taşıma hakkı bulunmayan yabancı bayraklı gemilere ve uçaklara verilen tadil, bakım, onarım hizmetleri hizmet ihracı kapsamında KDV’den istisnadır.
Türkiye’den serbest bölgelere verilen hizmetler hizmet ihracı kapsamında değerlendirilmez.
Bu istisna uygulamasına ilişkin bazı örnekler aşağıda yer almaktadır:
Örnek 1: Türkiye'de mükellef (Z) Mühendislik Ltd. Şti., Ürdün'de bulunan bir firma ile yaptığı anlaşma uyarınca bu firmaya Ürdün'de inşa edilecek bir tekstil fabrikası projesi çizimini yapmış ve buna ait bedeli tahsil etmiştir.
Bu hizmet, hizmet ihracatı kapsamında KDV’den istisna olup, (Z) firması, düzenleyeceği faturada KDV hesaplamaz.
Örnek 2: Türkiye'de faaliyette bulunan (A) şirketi, Almanya'da yerleşik bir firma için, bu firmanın Türkiye'den satın aldığı tekstil ürünlerinin temin edilmesinde aracılık etmiş ve komisyon ücreti almıştır.
(A) şirketinin, bu komisyonculuk hizmeti, hizmet ihracatı kapsamında KDV’den istisnadır.
Örnek 3: Türkiye'de yerleşik olan ve seyahat acenteliği yapan (B) A.Ş., yurtdışında bulunan bir seyahat acentesinin gönderdiği turist grubuna konaklama, tur düzenleme ve yeme-içme hizmeti vermektedir. (B), söz konusu hizmeti karşılığında 25.000 TL almıştır. Türkiye'deki seyahat acentesi aldığı bu paranın 10.000 TL’lik kısmını, turist grubunun Türkiye'deki konaklama, yeme-içme gibi masraflarında kullanmıştır. Yaptığı bu masraflardan sonra kendisine 15.000 TL kalmıştır.
Bu durumda, (B), yabancı seyahat acentesine 15.000 TL’lik hizmette bulunmuş olup, bu hizmet KDV’den istisna olacaktır.
Ancak, (B) A.Ş. nin turist grubuna Türkiye'de verdiği yeme-içme, konaklama gibi hizmetlerden Türkiye'de faydalanıldığından, bu hizmetler KDV’ye tabidir.
Bu mükellefin, yabancı seyahat acentesine verdiği söz konusu hizmetlere ait düzenleyeceği faturada, vergiden istisna tutulan hizmet bedeli ile vergiye tabi tutulacak hizmet bedelini ayrı ayrı gösterebileceği gibi, bu hizmetler için ayrı ayrı fatura düzenlemesi de mümkündür.
Örnek 4: Türkiye'de yerleşik olan ve aracılık faaliyetinde bulunan (A) şirketi, Japonya'da yerleşik bir firmanın mallarına Türkiye'de müşteri bulmaktadır.
Bu şirketin aracılık faaliyeti kapsamında yaptığı hizmetten Türkiye'de faydalanılmakta olup bahse konu hizmet ihracat istisnası kapsamında değerlendirilmez. Faturanın yabancı firma adına düzenlenmiş ve hizmet bedelinin Türkiye'ye getirilmiş olması bu durumu etkilemez.
Örnek 5: Hollanda'da yerleşik bir firma Türkiye'den maden cevheri ithal etmektedir. Türkiye'de yerleşik (A) firması da söz konusu maden cevherinin sağlanması, kalite kontrolü, malın ihraç limanına kadar taşınması ve gemilere yüklenmesi gibi işleri yabancı firma adına yapmaktadır.
(A) firması, bu hizmetleri ile ilgili olarak yaptığı harcamaları ve komisyon ücretini yabancı firmaya fatura etmekte ve bedelini Türkiye' ye getirmektedir.
Yurtdışındaki firmaların, Türkiye'den ithal edecekleri mallar ile ilgili olarak, Türkiye’den aldıkları hizmetlerden yurtdışında faydalanılmaktadır. Bu nedenle, (A) firmasının yaptığı bu hizmet, hizmet ihracatı istisnası kapsamında değerlendirilir.
Örnek 6: Irak’ta yerleşik bir firma, Irak’taki bir sulama projesini üstlenen (A) Türk firması hakkında, (B) Türk danışmanlık firmasından yeterlik araştırması yapmasını istemiştir.
(B) danışmanlık firması, bu hizmeti ile ilgili olarak yaptığı harcamaları ve komisyon ücretini yabancı firmaya fatura etmiş ve karşılığını döviz olarak Türkiye'ye getirmiştir.
(A) firmasının hizmetinden yurtdışında faydalanılmakta olup (B) danışmanlık firmasının yaptığı bu hizmet, hizmet ihracatı istisnası kapsamında değerlendirilir.
Örnek 7: Türkiye'de mükellef (T) İnş. Taah. Ltd. Şti., Özbekistan’da yerleşik (X) firması ile yaptığı anlaşma uyarınca bu firmaya Özbekistan’da inşa edilecek bir fabrikanın inşasında kullanılmak üzere gerek kendi mülkiyetinde bulunan gerekse kiralama yoluyla temin ettiği iş makinelerini kiralamıştır.
Bu kiraya verme hizmeti, Türkiye’de yapılan ve faydalanılan bir hizmet niteliğinde olmadığından KDV’nin konusuna girmez. KDV’nin konusuna girmeyen bu işlem istisna kapsamında değerlendirilmez.
Örnek 8: Türkiye’de mukim (Z) firması Almanya’da mukim (Y) firması ile yapmış olduğu sözleşme kapsamında yurtdışındaki kontörlü kredi kartı müşterilerine internetortamında servis, destek, danışmanlık hizmeti vermektedir. Söz konusu hizmetlere ilişkin fatura Almanya’da mukim (Y) firması adına düzenlenmiş ve karşılığı döviz olarak Türkiye'ye gelmiştir.
(Z) firmasının hizmetinden yurtdışında faydalanıldığından, (Y) firmasına vermiş olduğu hizmet, hizmet ihracatı istisnası kapsamında değerlendirilir.
Örnek 9: Türkiye’de mukim (A) firması ABD’de yerleşik (B) firmasından yine ABD’de yerleşik finansal kiralama şirketi aracılığıyla 60 ay süreyle kiralamış olduğu uçakları Türkiye’ye getirmeden Rusya’da yerleşik bir firmaya kiraya vermiştir.
Bu kiraya verme hizmeti, Türkiye’de yapılan ve faydalanılan bir hizmet niteliğinde olmadığından KDV’nin konusuna girmez. KDV’nin konusuna girmeyen bu işlem istisna kapsamında değerlendirilmez.
Örnek 10: Türkiye’de mukim (T) havayolu firması kendisine ait uçaklarla yurtdışındaki havayolu firmalarına kendi uçuş ekibinin denetimi ve yönetimi altında uçuş saatine endeksli ücretlendirme yapılmak suretiyle yurtdışında uçuş hizmeti vermektedir.
(T) havayolu firmasının yurtdışındaki havayolu firmalarına yurtdışında vermiş olduğu uçuş hizmeti KDV’nin konusuna girmediğinden hizmet ihracı kapsamında değerlendirilmez.
Hizmet ihracı ile ilgili idarenin vermiş olduğu bazı görüşler aşağıdaki gibidir.
1-“… Türkiye'de çekimi gerçekleştirilen reklam tanıtım filminin, film sahibi olan yurt dışı alıcı tarafından Türkiye'deki internet kullanıcılarının da erişimine imkân verecek şekilde internet sitesinde ve Facebook, Youtube gibi tüm dünyada kullanılan internet sitelerinde reklam amaçlı yayınlanması nedeniyle hizmetten Türkiye'de de yararlanılmış olacağından, Şirketinizce sunulan reklam tanıtım filmi hazırlama hizmetinin, hizmet ihracı kapsamında değerlendirilmesi mümkün olmayıp, hizmet bedeli üzerinden KDV hesaplanması gerekmektedir.” (39044742-130[Özelge]-109927)
2-“… Şirketiniz tarafından ihraç edilen ancak ihracatı gerçekleşene kadar bekletilen araçlar için Şirketinizce verilen bakım ve depolama hizmetleri ile diğer hizmetlerden yurt dışında yararlanıldığından, hizmet ihracı istisnası ile ilgili diğer şartların da sağlanması kaydıyla, söz konusu hizmetlerin KDV Kanununun 11/1-a maddesine göre hizmet ihracı istisnası kapsamında değerlendirilmesi mümkündür.” (84974990-130[11-2019/21]-E.280194)
3-“… şirketinizin esas faaliyet konusunun Türkiye ve yakın bölgeyle ilgili araştırma raporları hazırlamak olduğu, faaliyet konunuz ile ilgili olarak merkezi yurtdışında bulunan … Üniversitesi'nin çeşitli konularda talep ettiği araştırmaları yaparak sonuçlarını raporlar halinde sunduğunuz ve yine söz konusu üniversitenin yurtdışında düzenlediği çalıştay ve organizasyonlara ilişkin ilgili akademisyen ve kişiler ile irtibata geçerek bu kişilerin katılımlarını sağladığınızı belirterek, … Üniversitesine vermiş olduğunuz bu hizmetlerin hizmet ihracı kapsamında değerlendirilip değerlendirilemeyeceği hususunda Başkanlığımız görüşü sorulmaktadır.
Şirketinizin Türkiye'de … Üniversitesi'ne vermiş olduğu hizmetlerin adı geçen Üniversitenin Türkiye'deki faaliyetlerine ilişkin olmaması, söz konusu hizmetlerden yurtdışında yararlanılması ve yukarıda sayılan diğer şartların da birlikte gerçekleşmesi halinde, verilen bu hizmetler hizmet ihracı kapsamında KDV'den istisnadır.” (39044742-010.01-32663)
4-“… şirketinizce personel istihdam edilerek iç denetim prosedürlerinin uygunluk denetiminin yapılması ve tüm çalışmaların rapor halinde bağlı bulunduğunuz Almanya'daki genel merkezinize gönderilmesi ve genel merkezinizin Türkiye'deki faaliyetleriyle ilgili olarak görevlendirilecek personelin bu konuyla ilgili ücret bordro maliyetlerinin yurtdışına yansıtılması işlemi, söz konusu hizmet Türkiye'de ifa edildiğinden ve yurtdışıdaki müşterinin bu hizmetten Türkiye'de faydalandığından genel esaslar çerçevesinde katma değer vergisine tabidir.” (64597866-130[12-2016]-4417)
5-“… Türkiye'de hiçbir faaliyeti bulunmayan ABD mukimi … Inc. firmasının üretmiş olduğu farmasotik kimyasalın fikri ve sınai haklarının Türkiye'de korunması amacıyla … Inc. Danışmanlık firmasına verilen söz konusu danışmanlık hizmeti, hizmetten Türkiye'de faydalanılması nedeniyle Katma Değer Vergisine tabi olup, söz konusu işlemin hizmet ihracı kapsamında değerlendirilmesi mümkün bulunmamaktadır.” (84974990-130[11-2015 /60]-96425)
6-“… Şirketiniz tarafından Türkiye Cumhuriyeti Madrid Büyükelçiliğine ait bina ile Türkiye Cumhuriyeti Muskat Büyükelçiliğine ait bina için verilen mimari proje çizim hizmetinin 3065 sayılı KDV Kanununun 11/1-a maddesi kapsamında hizmet ihracı olarak değerlendirilmesi ve KDV’den istisna tutulması mümkün bulunmaktadır.” (39044742-KDV 12-53061)
KAYNAKLAR
3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu
Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği
(39044742-130[Özelge]-109927 Sayılı 30.01.2020 Tarihli Özelge)
(84974990-130[11-2019/21]-E.280194 Sayılı 23.08.2019 Tarihli Özelge)
(39044742-010.01-32663 Sayılı 01.02.2017 Tarihli Özelge)
(64597866-130[12-2016]-4417 Sayılı 10.03.2017 Tarihli Özelge)
(84974990-130[11-2015 /60]-96425 Sayılı 24/05/2016 Tarihli Özelge)
(39044742-KDV 12-53061 Sayılı 09/05/2016 Tarihli Özelge)
İşbu yukarıda yer alan metnin (makale, görüş, sirküler, bülten, yorum vb. hangi ad ile tanımlandığının bir önemi olmaksızın) yasal olarak herhangi bir bağlayıcılığı bulunmayıp, bilgi verme amacıyla hazırlanmıştır. İşbu metnin tek yasal dayanak olarak kullanılması sonucu elde edilen bilgiler doğrultusunda alınan kararlar ve yapılan işlemler nedeniyle doğmuş / doğabilecek zararlardan Zeren Mali Müşavirlik Hizmetleri A.Ş.’nin (ZEREN MM) ve yazar /yazarların hukuki bir sorumluluğu bulunmamaktadır.
